Görme engelliler “ulaşım ve erişimde” görünür olmak istiyor

Milyonlarca kişinin yaşadığı dev metropol İstanbul’da, yaya yollarındaki ve toplu taşıma sistemlerindeki aksilikler, görme engelli bireylerin günlük hayatlarını daha da zorlaştırıyor.

Beyaz bastonlarıyla adeta kentin haritasını ezberleyen görme engelliler, kaldırımlardan yollara, toplu taşıma duraklarından toplu ulaşım araçlarına kadar birçok alanda pürüzlerle karşılaşıyor.

İstanbul’da görme engellilerin hayatını zorlaştıran ulaşım sıkıntılarının başında, otobüslerin sesli yönlendirme sistemlerindeki eksiklikler, metro ve metrobüs duraklarındaki asansörlerin yetersizliği, çeşitli arızalar ve sistemsiz park edilmiş araçlar geliyor.

Çekmeköy’deki Sultan Çiftliği Ortaokulu’nda memur olarak misyon yapan 38 yaşındaki görme engelli Burak Başak, her gün yaşadığı zorluklara karşın, İstanbul’un ulaşım ağındaki sıkıntılarla beyaz bastonunun rehberliğinde çaba ediyor.

Doğuştan görme engelli olan ve 20 yıldır kamuda çalışan Başak, AA muhabirine, görme engellilerin en büyük probleminin inançlı ulaşım olduğunu, sistemsiz ve bozuk yollara, sesli ikaz sistemlerinin azlığına, asansör yetersizliğine ve toplu taşıma içindeki farkındalık eksikliğine dikkati çekti.

Görme engelli bireylerin iş hayatında çeşitli misyonlarda bulunabileceklerini belirten Başak, “Tabii ki bir görme engelli olarak hayatta zorluklarımız var. Konuttan işe giderken, işten toplumsal hayatınıza giderken düşüncelerimiz var. Ben şanslı olan insanlardanım. Görme engelliler genelde telefon, kütüphane, evrak getir götür konusunda çok rahat işleri yapabilecek düzeydeler. Natürel ki çok ince ayrıntı paklık ve gibisi o işleri yapamıyorlar.” dedi.

“Herkesin farkında olmasını sağlamamız gerekiyor”

Başak, bir yerden bir yere giderken çeşitli zorluklarla uğraş ettiğini vurgulayarak, “Görme engelli olarak her sabah meskenden işe giderken yolun üstündeki kaldırımlar ya da fizikî durumlar beni zorluyor. Zira her kaldırım ve yol görme engelliler için hatta bir engelli için fizikî kuralları karşılamıyor. Kimi kaldırımların ucu yok birtakım kaldırımlarda direkler var ya da oradaki esnafın sandalye koyması üzere gibisi şeyler, bizim yola inmemize neden oluyor.” ifadelerini kullandı.

Vatandaşların görme engellilere karşı hassas olduğunu, yolda ilerlediği esnada birden koluna giren insanların onu kaldırıma çıkardığını söyleyen Başak, kaldırımda birçok fizikî mahzur olması nedeniyle yolların görme engelliler için daha inançlı bir alan olduğunu belirtti.

Başak, engelli bireylerin hayatını kolaylaştırmak ismine bir adım atılacağı vakit, projenin fikir evresinin engelli bireylere danışılarak yürütülmesi gerektiğini tabir ederek, “Herkesin farkında olmasını sağlamamız gerekiyor. Kendi kendilerine değil, engelli sivil toplum kuruluşlarına bunun sorulması lazım. Ne oluyor, kendi başına bir iş yapıldığı vakit o iş engelliye yaramıyor. Bir çok proje var ve düzgün niyetle yapıldığını biliyoruz lakin sağını solunu takip etmemiz ve tahlil üretmemiz lazım. Benim kederimi en yeterli ben anlarım.” diye konuştu.

Alışveriş yaparken “gören” göze gereksinim duyuyorlar

Burak Başak, alışveriş yaparken istedikleri eseri bulmakta ve fiyat etiketi okumakta zorlandıklarını, bu nedenle bir “gören” ya da işçi bulmak zorunda olduklarını söyledi.

Alışveriş sırasında olumsuz durumlarla karşılaşabildiklerini ya da ezkaza farklı eser satın aldıklarını belirten Başak, görme engellilerin faydalanması için eser etiketlerine QR kod ya da kabartma yapılabileceğini lisana getirdi.

Başak, “Aslında bu durumda her şey, sokağa yeni çıkan bir görme engelli için yapılmalı. Bağımsızlığını, memurluğunu kazanmış, toplumsal hayatın içinde olan bir engelli her türlü işini halledebilir lakin sokağa yeni çıkan bir görme engelli zorluklar yaşayabilir ve tekrar konuta kapanabilir. O yüzden biz diyoruz ki herkes dışarı çıksın.” sözünü kullandı.

Vatandaşların ya da toplu ulaşım araçlarında vazifeli sürücülerin, otobüslerdeki sesli ihtar sisteminden rahatsız olabildiklerine dikkati çeken Başak, “Otobüs durağına gittiğiniz vakit otobüs soruyorsunuz ‘Bu kaç numara.’ diye. Yeni olan otobüsler geldiğinde numarasını söylüyor ancak Türkiye’de bu oran yüzde 20’lerde. Zira sürücüler ya da vatandaşlar otobüsün sesini rahatsız olup kıstırıyor. Bu bizim için çok kıymetli.” şeklinde konuştu.