Bakan Mehmet Şimşek: ’54 ülke ile anlaşma tamam, masada 30 trilyon dolar var’
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Ekonomi Muhabirleri Derneği’nin yayını Ekonom’a 2025 yılının yol haritasını anlattı.
“İSTİKRAR GÜÇLENDİ”
Şimşek, 2023 yılı mayıs ayından itibaren uyguladıkları programın olumlu sonuçlarını aldıklarını belirterek, 2024 yılının; dış kırılganlıkların azaltıldığı, dayanıklılığın artırıldığı, makrofinansal istikrarın güçlendirildiği bir yıl olduğunu söyledi.
Programı muvaffakiyetle uygulayarak, ödemeler istikrarı riski ve enflasyonun denetimden çıkma riskini ortadan kaldırdıklarını kaydeden Şimşek, “2025 yılında ise; kalıcı fiyat istikrarını sağlamayı ve iktisatta yapısal dönüşümü hızlandırmayı hedefliyoruz. Enflasyonun düşmeye devam edeceği bu devirde, para siyasetini desteklemek için mali disiplini güçlendirecek ve arz istikametli siyasetleri devreye alacağız. Sürdürülebilir yüksek büyüme ve daha adil bir gelir dağılımı için, verimliliği ve rekabet gücümüzü artıracak yapısal ıslahatları hayata geçirerek ülkemizi yüksek gelirli ülkeler ortasında konumlandıracağız” diye konuştu.
DEZENFLASYONDA BELİRLEYİCİ OLACAK 4 BAŞLIK
Bakan Şimşek, enflasyondaki düşüşün devam edeceğini belirterek, 2025’te dezenflasyonda dört temel konunun belirleyici olacağını söyledi.
Şimşek, şöyle devam etti:
“Birincisi, para siyasetinin enflasyona gecikmeli tesiri vakitle daha net görülecek. İkincisi, 2025 yılında bütçe açığının ulusal gelire oranının azalması negatif mali tesir yaratacak. Üçüncüsü, bütçe imkânlarının elverdiği ölçüde, yönetilen ve yönlendirilen fiyatları enflasyon amacıyla uyumlu olarak belirleyeceğiz. Örneğin, enflasyonu etkileyen kalemlerde yine değerleme oranını uygulamadık. 2025’te akaryakıt eserlerinde yapılacak ÖTV artış oranını yüzde 6 ile sonlandırdık ve 12 milyar liralık vergi gelirinden vazgeçtik. Dördüncüsü, dezenflasyonu yalnızca talep taraflı siyasetlerle değil, besin, konut ve güç üzere birçok alanda arz istikametli önlemlerle de destekleyecek; bu alandaki ıslahatlara sürat kazandıracağız. Besin arzını artırmak gayesiyle sulama projeleri, arazi toplulaştırması, besin lojistiği ve besin ihtisas bölgelerinin kurulmasına yönelik takviyelerimizi sürdüreceğiz. Toplumsal konut arzının artırılması da arz istikametli siyasetlerin temel ögelerinden biri olacak. Güç dönüşümünü ise hem yerli hem de yenilenebilir kaynakları önceliklendirerek gerçekleştireceğiz”
“MALİYE SİYASETİ DAHA SIKI OLACAK”
2025 yılında maliye siyasetinin daha sıkı olacağını vurgulayan Şimşek, “2025 yılı, yeni vergi düzenlemelerinden daha çok kayıt dışılıkla çaba ve harcama disiplini devri olacak. Sarsıntı dışındaki alanlarda harcama disiplinine devam edeceğiz. Yeni ihdas edilen taban kurumlar vergisi başta olmak üzere alınan gelir önlemleri, vergilemede istekli ahengi güçlendirecek çalışmalar, faal tahsilat ve kontrol performansıyla bütçe açığını düşürmeye devam edeceğiz” dedi.
Şimşek, bu kapsamda bütçe açığının ulusal gelire oranının 2025’te yüzde 3.1’e ve sonraki yıllarda yüzde 3’ün altına gerilemesini beklediklerini söz ederek, böylelikle kamu maliyesiyle de enflasyonla çabaya çok güçlü bir takviye sağlayacaklarını anlattı.
“YAPISAL ISLAHATLARA SÜRAT KAZANDIRACAĞIZ”
Yapısal ıslahatlara sürat kazandıracaklarını kaydeden Şimşek, şunları söyledi:
“Program kazanımlarımızı kalıcı hale getirecek, ülkemizin rekabet gücünü ve büyüme potansiyelini artıracak tüm alanlarda yapısal ıslahatlara sürat vereceğiz. Ar-Ge ve yenilikçilik kapasitesini geliştirmek, yeşil ve dijital dönüşümü sağlamak, beşeri sermayeyi güçlendirmek, işgücü piyasasını daha da aktifleştirmek, yatırım ortamını düzgünleştirmek ve kayıt dışılığı azaltmak yapısal reformlarımızın temel eksenini oluşturuyor”
“KAMU İHALE ISLAHATININ TEKNİK ÇALIŞMALARI TAMAMLANDI”
Mal ve hizmet piyasalarında ağırlaşmaya müsaade vermeyeceklerini lisana getiren Şimşek, şunları söyledi:
“Arz tarafında ayrıyeten eser ya da kesim bazında monopolleşme eğilimlerine de pürüz olacağız. Bu kapsamda mal ve hizmetlerde, piyasaya girişin-çıkışın kolaylaştırılması ile global entegrasyonun sağlanması kritik değer taşıyor. Zira rekabetin olduğu ortamda verimlilik artar, yenilikçi tahliller ortaya çıkar ve bu da doğal olarak dezenflasyonist bir etki yaratır. Avrupa Birliği ile Gümrük Birliği’nin güncellenmesini; tarım, hizmetler ve kamu alımlarının kapsam dahiline alınmasını son derece bedelli buluyoruz. Dolayısıyla global entegrasyonu sadece ekonomik bir gereklilik değil, tıpkı vakitte dezenflasyon sürecinin değerli bir ögesi olarak da görüyoruz. Kamu alımları tarafında Kamu İhale Islahatına ait teknik çalışmalarımızı tamamladık ve Partimizin yetkili organlarına pahalandırmak üzere ilettik.”
“2025’TE KKM’DEN ÇIKIŞI TAMAMLAYACAĞIZ”
Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, 2024 yılını kıymetlendirdi ve 2025 yılına ait beklentilerini şöyle anlattı:
Makro finansal istikrarı pekiştirmek ve dezenflasyon sürecini hızlandırmak için KKM’den çıkıyoruz. KKM’nin cazibesini azaltmak için hukukî bireylerdeki kurumlar vergisi istisnasını kaldırdık. Ferdî mevduatlara ise stopaj getirdik. Döviz yükümlülüğü olan firmaların döviz ve TL cinsinden hesaplarına sağlanan kur muhafazalı dayanağı kaldırıldı. Bu adımların da katkısıyla KKM’deki azalış 71 haftadır kesintisiz sürüyor. Ağustos 2023’te 144 milyar dolarla tepe düzeyini gören KKM stoku, Aralık’ta 32.8 milyar dolara geriledi ve KKM’nin toplam mevduatlar içindeki hissesi 20 puan azalarak yüzde 5.9’a düştü. 2025 yılında KKM’den çıkışı tamamlayacağız.
“2025 CDS’İN DÜŞMEYE DEVAM ETTİĞİ BİR YIL OLACAK”
Makro finansal istikrarımızın güçlenmesiyle ülke risk primimiz (CDS) düştü. Mayıs 2023’te 700 baz puana yükselen risk primimiz, 2024 sonunda 260 puana geriledi. Türkiye risk primindeki güzelleşme ile gelişmekte olan ülkelerden olumlu ayrıştı. Bu periyotta gelişmekte olan ülkelerin ortalama risk primindeki düşüş 36 baz puan iken, risk primimiz 443 puan azaldı. 2025 yılı CDS’imizin düşmeye devam ettiği bir yıl olacak. Program sayesinde dış finansman maliyetimiz de hayli azaldı. ABD Hazinesi benzeri vadeli tahvil getirisi üzerine ek prim farkı, yani spread, gelişmekte olan ülkelerde 2023 yılı Mayıs ayına nazaran 69 baz puan, ülkemizde ise 432 puan geriledi.
“DIŞ KIRILGANLIĞIMIZI KIYMETLİ ÖLÇÜDE AZALTTIK”
Mayıs 2023’te 55,6 milyar dolara ulaşan yıllıklandırılmış cari açık, Ekim 2024’te 7,7 milyar dolara, ulusal gelire oranla yüzde 0,8’e geriledi. İktisattaki yine dengelenme, azalan güç maliyetleri, düşen altın ithalatı ve turizm gelirlerindeki olumlu seyir cari istikrardaki güzelleşmeyi destekledi. 2024 yılında cari açığın ulusal gelire oranla yüzde 1’in altında gerçekleşerek Orta Vadeli Program gayesinin altında kalmasını bekliyoruz. 2025 yılında ise cari açığın sürdürülebilir bir seviyede, ulusal gelire oranla yüzde 2 düzeyinde kalmasını öngörüyoruz.
“REZERVLERİ TASA KAYNAĞI OLMAKTAN ÇIKARDIK”
Cari açıktaki düşüş, dış finansmana erişimin uygunlaşması ve Türk lirasına artan inanç sonucunda, kıymetli ölçüde rezerv birikimi sağladık. 2023 yılı Mayıs ayına nazaran brüt rezervlerimiz yaklaşık 57 milyar dolar, swap hariç net rezervlerimiz ise 104 milyar dolar arttı. Uluslararası tanıma nazaran rezerv yeterliliğimiz eşik düzeye ulaştı. Rezervlerdeki artışın yaklaşık yüzde 75’i yurt içi portföy tercihlerinden, yani karşıt para ikamesinden kaynaklandı. Programla birlikte Türk Lirasına inanç arttı ve yabancı para mevduatların toplam içindeki hissesi yüzde 41,4’e geriledi.
“ENFLASYONU DENETİM ALTINA ALDIK VE DÜŞÜRÜYORUZ”
Vatandaşımızın geçim zahmetini çözmek en büyük önceliğimiz. Bu doğrultuda gerekli siyaset çerçevesini oluşturduk ve dezenflasyon programını kararlılıkla uygulamaya devam ediyoruz. Uyguladığımız programın temel maksadı olan fiyat istikrarını sağlamak, uzun soluklu bir gayret gerektiriyor. Bu nedenle programın birinci yılını dezenflasyona geçiş periyodu olarak planlamıştık. Yıllık enflasyon öngördüğümüz üzere mayısta doruğa ulaştı. Haziranda başlayan dezenflasyon süreci devam ediyor. Aralık ayında yıllık enflasyon 2023 sonuna nazaran 20 puan, 2024 mayıs ayındaki tepe düzeyine nazaran ise 31 puandan fazla geriledi. Para siyasetine hassasiyeti yüksek olan temel mallarda enflasyon düşüşü daha barizken, dünyada olduğu üzere bizde de hizmetlerde atalet yüksek seyrediyor.
“GELİR DAĞILIMI İYİLEŞİYOR”
Uyguladığımız iktisat programı sayesinde gelir dağılımındaki bozulmayı gidermeye başladık. Gelir dağılımı eşitsizliğini gösteren Gini Katsayısı 2022 yılında, 2005 yılından sonra en makûs düzeyini görmüştü. Lakin 2023 yılında bu eğilim bilakis döndü, gelir dağılımında adalet tekrar sağlanmaya başladı. Çalışanlarımızın ulusal gelirden aldığı hisse son 26 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Enflasyondaki düşüşün devamıyla, vatandaşlarımızın alım gücü daha da artacak ve gelir dağılımındaki bozulma düzelmeye devam edecek.
“BÜTÇE AÇIĞINI DENETİM ALTINA ALDIK”
Deprem harcamalarının tesiriyle 2023’te bütçe açığının ulusal gelire oranını yüzde 6,4 öngörmüştük. Uyguladığımız siyasetlerle bu oran yüzde 5,2 gerçekleşti ve gelişmekte olan ülke ortalamalarının altında kaldı. 2024 yılında ise bu oranın yüzde 4.9 olarak gerçekleşmesini bekliyoruz.
“BÜYÜME DENGELENDİ, YAVAŞLAMA GEÇİCİ”
Dezenflasyon sürecinde büyüme ölçülü ve daha istikrarlı seyrediyor. 2023 yılı üçüncü çeyreğinde iktisatta başlayan dengelenme belirginleşerek sürüyor. 2024’ün birinci üç çeyreğinde yüzde 3,2 gerçekleşen büyümeye toplam yurt içi talep 1,3 puan, net dış talep ise 1,9 puan katkı yaptı. Jeopolitik gelişmeler ve en büyük ticaret ortağımız Almanya’daki zayıf talep, 2024 yılında ihracatımızın büyümeye katkısını sınırladı. Bunun yanı sıra stok maliyetlerindeki artış, iç talepteki yavaşlama ve öteki ihracat pazarlarımızdaki görece zayıf talep imalat endüstrinde daralmaya neden oldu. Lakin ulusal gelirimizin yaklaşık 4’te 3’ünü oluşturan hizmetler, inşaat ve tarım dallarında ekonomik aktivite hala güçlü görünümünü koruyor. Büyümedeki ivme kaybına karşın, işgücü piyasamız güçlü görünümünü sürdürmekte olup programın kısa vadeli tesirlerinin hayli sonlu olduğunu gösteriyor. Mevsimsel düzeltilmiş istihdam 2024 ekim ayında geçen yılın mayıs ayına nazaran 1,4 milyon kişi artarken birebir periyotta işsizlik oranı 0.8 puan gerileyerek yüzde 8,8 oldu.
“2025’TE EKONOMİK AKTİVİTENİN TOPARLANMASINI BEKLİYORUZ”
Enflasyondaki düşüş ve destekleyici global şartlarla birlikte, 2025’in ikinci yarısından itibaren ekonomik aktivitede nispî bir toparlanma öngörüyoruz. 2025 yılında global büyümenin, ticaretin, finansal şartların ve emtia fiyatlarının ekonomimiz açısından daha destekleyici olmasını öngörüyoruz. İhracatımızın yüzde 72’sini oluşturan Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da büyümenin 2025 yılında hızlanması beklenmektedir. 2025 yılı sonuna kadar piyasalar, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) 50 baz puan, Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) ise 100 baz puan daha faiz indirimi yapmasını öngörmektedir. Gevşeyen global finansal şartlar ülkemiz ve gelişmekte olan başka ülkeler açısından olumlu olacaktır. Global iktisatta korumacılığın arttığı bir devirden geçiyoruz. Üretimin yerelleştiği ve tedarik zincirlerinin dost ülkelere yöneldiği bu periyotta, Türkiye kıymetli avantajlara sahip. Gümrük Birliği dahil olmak üzere, 54 ülkeyle yaptığımız hür ticaret muahedeleriyle, 30 trilyon dolarlık bir coğrafyaya entegreyiz ve bu sayede müdafaacı eğilimlere karşı sağlamız. Hür ticaret mutabakatlarımızın olmadığı yakın ve dost coğrafyalarla da güçlü bağlarımız var.
