Öve öve bitiremedikleri, tek tek düşüyor! İşte son yedi yılda düşen 11 F-35 savaş uçağı…
Askeri yetkililere dayandırılan haberlere nazaran, Salı günü ABD’nin Alaska eyaletindeki Eielson Hava Kuvvetleri Üssü’nde bir F-35 savaş uçağının düşmesi ve pilotun sağ olarak kurtulması, uçağın güvenlik standartlarına yine dikkat çekilmesine neden oldu.
Anadolu’nun Havacılık Güvenliği Ağı tarafından tutulan ve medya raporlarından elde edilen bir data tabanından derlediği sayılara nazaran bu, 2018’den bu yana bir F-35 jetinin 11. kazasıydı.
ABD’li Lockheed Martin firması tarafından üretilen savaş uçağının geliştirilmesine 1995 yılında Müşterek Taarruz Uçağı programı kapsamında başlanmış ve 26 yıl sonra tam kapasite üretime geçilmişti. Tam kapasite üretime geçilmesinden üç yıl evvel ise savaş uçağı tarihindeki birinci kazasını yaşamıştı.
Aşağıda Anadolu Ajansı’nın derlediği son yedi yılda F-35 jetinin karıştığı büyük kazaların vakit çizelgesi yer almaktadır:
29 MAYIS 2024
Lockheed Martin’e ilişkin F-35 Lightning II tipi jet, ABD’nin güney eyaleti New Mexico’nun ana memleketler arası havalimanına yakın Albuquerque’deki bir havaalanının yakınlarına düştü.
Savaş uçağı, havaalanının yakınında 21 numaralı pistten ayrıldıktan sonra düştü ve pilot uçaktan fırladı. Pilot daha sonra önemli yaralanmalarla hastaneye kaldırıldı.
Kaza, jetlerin güvenliğine ait tekrarlayan tasaları yine gündeme getirdi.
17 EYLÜL 2023
ABD Deniz Piyadeleri’ne ilişkin F-35 savaş uçağı, ABD’nin Güney Carolina eyaletinde düştü.
Kaza, Kuzey Charleston kentindeki Beaufort Deniz Hava Üssü’nde meydana geldi.
Pilot, uçağı otomatik pilota aldıktan sonra uçaktan atlayarak kurtulmayı başardı.
19 EKİM 2022
ABD’nin Utah eyaletindeki Hill Hava Kuvvetleri Üssü’ne iniş yapmak üzere son yaklaşma hareketini yapan bir F-35 savaş uçağı düştü.
Pilot fırlatma yoluyla kazayı hafif sıyrıklarla atlatırken, jet büsbütün kullanılamaz hale geldi.
Kaza soruşturma kurulu, uçağın inişten çabucak evvel hava bilgi sistemindeki kusurlardan ötürü denetimini kaybettiğini tespit etti.
24 OCAK 2022
F-35 savaş uçağı, Güney Çin Denizi’nde USS Carl Vinson uçak gemisine iniş sırasında kaza geçirdi.
Pilot inançlı bir formda fırlatmayı başardı lakin uçak geminin güvertesinin kenarına çarptı, tüm uzunluğu boyunca kaydı ve akabinde denize düştü.
ABD 7. Filo Kumandanı Koramiral Karl Thomas’ın “pilot kusuru sonucu” meydana geldiğini söylediği kazada yedi denizci yaralandı.
4 OCAK 2022
Güney Kore Hava Kuvvetleri’ne ilişkin bir F-35A, Güney Chungcheong eyaletindeki bir hava üssüne acil iniş gerçekleştirdi.
Kazanın nedeninin, uçağın aviyonik aksamıyla ilgili olduğu düşünülen iniş kadrosu arızası olduğu belirtildi.
Seosan Hava Üssü’ne iniş sırasında uçak uçan bir kartalla da çarpıştı.
Uçağın aldığı hasar o kadar büyüktü ki, onarılamaz olarak değerlendirildi ve hurdaya çıkarıldı.
17 KASIM 2021
İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri’ne ilişkin bir F-35B uçağı, HMS Queen Elizabeth uçak gemisinden kalkış sırasında Akdeniz’e düştü.
Pilot inançlı bir halde fırlatıldı ve daha sonra kurtarıldı. Uçak da deniz tabanından çıkarıldı.
29 EYLÜL 2020
ABD Deniz Piyadeleri’ne ilişkin bir F-35 savaş uçağı, havadan havaya yakıt ikmal operasyonu sırasında uzun menzilli bir tanker uçağıyla temas yaşadı.
Pilot, uçağın düşmesi ve parçalanması sırasında başarılı bir formda fırlatma sürecini gerçekleştirdi.
Tanker, ABD’nin Kaliforniya eyaletine bağlı Thermal yakınlarındaki bir havuç tarlasına iniş grupları üstte olacak biçimde mecburî iniş yaptı.
19 MAYIS 2020
ABD Hava Kuvvetleri’ne ilişkin bir F-35, Florida eyaletindeki Eglin Hava Kuvvetleri Üssü’ne acil iniş yaptı.
Pilot, hayati tehlikesi olmayan yaralar alarak inançlı bir halde uçaktan atladı.
Uçak yuvarlandı, alev aldı ve büsbütün imha oldu.
Yapılan incelemede, kazanın iniş sırasında denetim edilmeyen sürat ve uçağın uçuş denetimindeki bir meseleden kaynaklandığı ortaya çıktı.
9 NISAN 2019
Japon Hava Kuvvetleri’ne ilişkin bir F-35A, Japonya’nın kuzeyi açıklarında Pasifik Okyanusu’na düştü.
Uçak, üç F-35A uçağının daha katıldığı eğitim tatbikatı sırasında kaybolmuştu.
Pilot kazada hayatını kaybetmiş, cesedi aylar sonra bulunmuştu.
28 EYLÜL 2018
ABD ordusuna ilişkin bir F-35B savaş uçağı eğitim uçuşu sırasında düştü.
Kaza, Güney Carolina kıyılarında meydana gelirken, pilot inançlı bir halde fırlatma sürecini gerçekleştirmeyi başardı.
Kazanın nedeninin uçuş sırasında motor yakıt borusunun patlamasına neden olan bir üretim yanılgısı olduğu belirlendi.
‘GÜVENİLİRLİK VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK SORUNLARI’
ABD Operasyonel Test ve Kıymetlendirme Yöneticisi’nin geçen yıl yayınladığı bir rapora nazaran, F-35 Lockheed Martin savaş uçakları güvenilirlik, bakım ve kullanılabilirlik konusunda devam eden zorluklarla karşı karşıya kalmış, uçaklar vazifelere sırf %51 oranında hazır hale gelmiş ve hedeflenen %65’lik oranın gerisinde kalmıştır.
Ocak 2024’te yayınlanan raporda, “F-35 filosunun operasyonel uygunluğu, hizmet beklentilerinin ve ihtiyaçlarının altında kalmaya devam ediyor” denildi.
Ayrıca F-35’in Operasyonel İhtiyaçlar Dokümanı’nda belirtilen güvenilirlik ve bakım kriterlerini karşılamaya devam etmediği belirtildi.
Benzer formda, ABD Hükümet Hesap Verebilirlik Ofisi’nin geçen yıl nisan ayında yayınladığı bir rapora nazaran, “F-35 filosunu sürdürmenin maliyeti artmaya devam ediyor – 2018’de 1,1 trilyon dolardan 2023’te 1,58 trilyon dolara.”
ABD Savunma Bakanlığı’nın “F-35’i başlangıçta iddia edilenden daha az uçurmayı planladığı, bunun kısmen uçağın güvenilirlik meseleleri nedeniyle olduğu” belirtildi.
Raporda, “F-35’in vazife kabiliyeti de son 5 yılda düşüş eğiliminde” sözlerine yer verildi.
