Gözler ABD’deki kritik toplantıda! Türkiye geri adım atmayacak
Dışişleri Bakanlığı kaynaklarından edinilen bilgiye nazaran, toplantıda başka taraflar, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Güney Kıbrıs Rum İdaresi (GKRY) Lideri Nikos Hristodulidis, Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgo Gerapetritis ve İngiltere’nin Avrupa, Amerika ve Denizaşırı Topraklardan Sorumlu Devlet Bakanı Stephen Doughty tarafından temsil edilecek.
TÜRKİYE GERİ ADIM ATMAYACAK
Türk tarafı, New York’ta yapılacak toplantı sonucunda, Ada’daki iki taraf ortasında bir işbirliği kültürünün gelişmesine yönelik adımların atılabilmesini istek ediyor. Bunun, Ada’daki iki devlet ortasında yeterli komşuluk münasebetlerinin geliştirilmesine hizmet etmesi bekleniyor.
Bakan Fidan, 17-18 Mart’ta İsviçre’nin Cenevre kentinde birebir formatta düzenlenen toplantıya katılmıştı.
Yapılmış ve yapılacak toplantılar, “geçmiş müzakere süreçlerinin devamı” ya da “yeni bir müzakere sürecinin başlangıcı” niteliği taşımıyor.
Cenevre’deki “Kıbrıs Bahisli Genişletilmiş Formatlı Gayri Resmi Toplantı”
Cenevre’deki toplantıda, Ada’daki taraflar ortasında, Kıbrıs sıkıntısının en son tahliline ortak yerin bulunmadığı mevcut ortamda, Guterres’in de isteği üzerine, Ada’daki iki halka da fayda sağlayabilecek işbirliği alanlarının keşfine odaklanılmıştı.
Bu çerçevede önderler, Ada’daki taraflar ortasında bir işbirliği kültürünün gelişmesini teminen, yeni geçiş noktalarının açılması, Ada’daki mayınların temizlenmesi, etraf ve iklim değişikliği, Orta Bölge’de güneş enerjisinden elektrik üretimi, mezarlıkların onarımı ve gençlik konusunda bir teknik komitenin kurulması bahisleri üzerinde mutabık kalmıştı.
Gelinen evrede, anılan işbirliği başlıklarının üçünde (çevre ve iklim değişikliği, mezarlıkların onarımı ve gençlik konusunda bir teknik komitenin kurulması) tatmin edici seviyede ilerleme kaydedilirken başka üç başlıkta (yeni geçiş noktalarının açılması, Ada’daki mayınların temizlenmesi, Orta Bölge’de güneş gücünden elektrik üretimi) Rum tarafının uzlaşmaz hali nedeniyle ilerleme sağlanamadı.
Sürecin takibini sağlamak ve New York’ta düzenlenecek ikinci toplantının hazırlıklarını yürütmek üzere Guterres’in Kıbrıs Şahsi Temsilcisi Maria Angela Holguin Cuellar, Türkiye’nin de onayıyla, 2 Mayıs’ta yine Şahsi Temsilci olarak atandı ve 12 Mayıs’ta misyonuna başladı.
Cuellar, misyona gelişini takiben, 24-31 Mayıs ve 7-9 Temmuz tarihlerinde Ada’yı ziyaret ederek önderlerle ikili, temsilcileriyle ise üçlü formatta görüşmeler gerçekleştirdi.
Şahsi Temsilci Cuellar, 2 Haziran’da İstanbul’da Bakan Fidan, 5 Haziran’da Yunanistan’da Gerapetritis, 1 Temmuz’da İngiltere’de Doughty, 2 Temmuz’da Brüksel’de Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Antonio Costa ile temaslarda bulundu.
CENEVRE ÖNCESİ SÜREÇ
Ocak 2024’te Cuellar’ın Guterres’in Kıbrıs Şahsi Temsilcisi olarak birinci atamasının akabinde, vazife tarifinin Ada’daki iki taraf ortasında yeni resmi tahlil müzakerelerinin başlatılmasına ait ortak yer bulunup bulunmadığının araştırılmasıyla kısıtlı tutulması ve vazife mühletinin 6 ayı aşmaması kaidesiyle Türkiye tarafından Kıbrıs Türk tarafıyla bilistişare onay verilmişti.
Bu müddet zarfında Ada’da ve garantör devletlerde (Türkiye, Yunanistan, İngiltere) temaslarda bulunan Cuellar, misyon mühleti sonunda (Temmuz 2024) Guterres’e içeriği kamuoyuyla yahut taraflarla paylaşılmayan bir rapor sunmuştu.
Ayrıca vazifesi sona ermeden kısa mühlet evvel kamuoyuna yayınladığı veda mektubunda, “geçmişte beklentileri karşılamayan ve daha büyük uyuşmazlıklara ve hayal kırıklıklarına yol açan tahlillerden uzaklaşmanın” değerine işaret eden Cuellar, “şimdi farklı düşünülmesi gerektiğini” belirtmişti.
Bu çerçevede, Guterres, KKTC Cumhurbaşkanı Tatar ile 28 Eylül 2024’te yaptığı görüşmede, Tatar ile GKRY Lideri Hristodulidis’i New York’ta gayriresmi ve gündemsiz, karşılıklı görüş alışverişini amaçlayan üçlü bir akşam yemeğinde bir ortaya getirmeyi önermişti.
Söz konusu üçlü akşam yemeği 15 Ekim 2024’te yapılmıştı.
Yemekte Tatar tarafından Kıbrıs Türk tarafının konumu bir kere daha açıklanırken Ada’da iki başka devlet olduğu gerçeğinin altı çizilmişti.
Akşam yemeğinin akabinde BM Sözcülüğü tarafından yapılan açıklamada, taraflar ortasında ortak yer bulunmadığı birinci kere resmi olarak kayda geçirilmişti.
Yemekte ayrıyeten, Guterres’in mesken sahipliğinde Ada’daki iki önder, Anavatanların Dışişleri Bakanları ve üçüncü garantör ülke İngiltere’nin daha düşük seviyeli iştirakiyle, bir “Genişletilmiş Formatlı Gayri Resmi Toplantı” düzenlenmesi kararlaştırılmış, anılan toplantı 17-18 Mart tarihlerinde Cenevre’de gerçekleştirilmişti.
