İsviçre’de ABD’nin savaş uçaklarında yaptığı fiyat artışı gündemde
İsviçre Halk Partisi Milletvekili Jean-Luc Addor, ABD’yle yapılan F-35 savaş uçağı satın alımı kontratında karşı karşıya oldukları fiyat artışlarını eleştirerek bu kontratın adil olup olmadığının sorgulanması gerektiğini belirtti.
İMZALAR ATILDI ANCAK FİYAT TEKRAR ARTIRILMAK İSTENDİ
İsviçre, 19 Eylül 2022’de 36 “F-35A” temin etmek için yaklaşık 7,4 milyar dolarlık mutabakat imzaladı lakin ABD idaresi artan güç, ham unsur fiyatları ve enflasyonu münasebet göstererek fiyat artırma niyetini İsviçreli yetkililere ileterek ek ödeme talep etti.
DUDAK UÇUKLATAN ARTIŞ
İsviçre basını, hükümet kaynaklarına dayandırdıkları haberlerde ABD’nin bu niyeti nedeniyle yeni fiyatın yaklaşık 1,7 milyar dolar artabileceği kestirimine yer verdi.
DİPLOMATİK GÖRÜŞMELER BAŞLADI
İsviçre Savunma Bakanlığı, sabit fiyat konusunda ısrarcı olduklarını lakin mutabakatın türel yoldan çözülemeyeceğini ve bu nedenle diplomatik görüşmeler yürüttüklerini açıkladı. Bakanlık, uyuşmazlık çözülemezse İsviçre’nin alımı iptal edebileceğini bildirdi.
İsviçre Savunma Tedarik Kurumu Armasuisse’nin lideri Urs Loher de “Sözleşme, mukaveledir. F-35A savaş uçaklarının tedariki için açıkça belirtilen sabit fiyata karşın apansız farklı gerçeklikle karşı karşıya kaldık” tabirini kullandı.
ANLAŞMA SAĞLANAMAZSA HANGİ ADIMLAR ATILACAK?
İsviçre’de birçok siyasi partiden milletvekilleri, F-35A’larda fiyat artırımına gidilmesini sert biçimde eleştiriyor. Soruları yanıtlayan İsviçre Halk Partisi Milletvekili Addor, ABD’den 36 F-35 savaş uçağı satın alımında İsviçre halkına 6 milyar frank maliyet öngörüldüğü bilgisi verildiği halde artık çok daha fazla maliyetle karşılaştıklarını ve bunun, büyük bir demokratik sorun olduğunu belirtti.
Hukukçu kimliğini de vurgulayan Addor “Bir mukavele imzaladığımızda her şey açık olmalı, bilhassa de fiyat. Bu mukaveledeki sorun, Bakanlık ve eski Savunma Bakanlığı şefinin bize yani Bakanlığa ve halka fiyatın 6 milyar franktan fazla olmayacağını söylemesiydi” dedi.
İSVİÇRE’DE YAŞANAN ‘DEMOKRATİK SORUN’
Jean-Luc Addor, İsviçre halkının F-35 satın alımı konusunda oy kullandığını belirterek “Halk yalnızca savaş uçağının alınması konusunda değil, tıpkı vakitte 6 milyar franklık ödeme konusunda da oy kullandı. Bakanlık bize tüzel tavsiyesiyle fiyatların kesin olarak belirlendiğini söyledi. Bir anda bunun gerçek olmadığını ve çok daha değerliye mal olacağını duyuyoruz” tabirlerini kullandı.
“Bu yalnızca bütçe sorunu değil, tıpkı vakitte demokratik bir sorun zira İsviçre halkı bu satın alma konusunda oy kullandı” diyen Addor, ABD’yle yapılan F-35 savaş uçağı satın alımında yaşanan fiyat artışlarının büyük bir sorun olduğunu vurguladı.
‘YÜZLERCE MİLYON ÖDEDİK FAKAT UÇAKLARI ALAMADIK’
Milletvekili Addor, ödemelere ait, “Şu anda tam ölçüsü bilmiyorum fakat 700-900 milyon frank ortasında bir ölçü aslında ödendi. Neredeyse 1 milyar İsviçre frangı. Sorun şu ki, neredeyse 1 milyar İsviçre frangı ödedik ve bu F-35’lerden birincisini bile teslim almadık.” dedi.
‘ABD ADİL Mİ?’
Jean-Luc Addor, İsviçre halkının ABD’yle paydaşlığı sorgulandığını belirterek “Aldığım reaksiyonlardan biri şu soru: Amerikalılar adil ortaklar mı? Herkes bize onların dostumuz olduğunu söylüyor, tamam tahminen fakat ABD hükümeti adil bir ortak mı?” diye konuştu.
‘BU MUKAVELE GEÇERLİ Mİ?’
Siyasi misyonunun yanı sıra hukukçu kimliğiyle durumu pahalandıran Addor, “Uçak yahut uçak sistemi satışından bahsediyoruz. Kolay bir avukat olarak söylüyorum ki fiyat, mukavelenin en değerli temel ögesidir. Şayet fiyat konusunda netlik yoksa, İsviçre ve ABD ortasında fiyat konusunda gerçek bir muahede yoksa, bu kontrat geçerli mi?” sözlerini kullandı.
‘ABD İLE BİRİNCİ SORUN YAŞAYAN BİZ DEĞİLDİK, SON DA OLMAYACAĞIZ’
Addor, ABD’nin F-35 savaş uçağı satışı mukavelelerinde yalnızca İsviçre’ye değil, başka ülkelere de birtakım tedarik ve fiyat sorunu yaşattığını belirterek “Benim için bu sürpriz değil, Kanada ve Finlandiya’da da (F-35 satın alımı konusunda) benzeri sıkıntılar duyuyoruz. Bu sorunun öbür ülkelerde de tekrar edebileceğini düşünüyorum.” dedi.
‘ABD’NİN KURDUĞU SİSTEMLE HÂKİM OLABİLİR MİYİZ?’
Jean-Luc Addor, F-35’in egemenlik açısından da meseleleri olduğunu vurgulayarak “F-35, ABD’ye çok bağımlı bir sistem. ABD tüm elektroniği ve yazılımı denetim etmek istiyor. ABD ile bu kadar irtibatlı ve ABD’nin neredeyse her şeyi denetim etmek istediği bir sistemle, hâkim olmayan bir araçla kendi egemenliğimizi savunabilir miyiz? Bu, bir soru” değerlendirmesinde bulundu.
