Erzurum’un ehramı bez bebeklerle geleceğe taşınıyor
Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dokumacılık ve Moda Tasarımı Ana Bilim Kısmından Öğretim Üyesi Doç. Dr. Zeynep Kırkıncıoğlu, yaklaşık 2 yıl evvel geçmişten günümüze yöredeki bayanların örtünmek için kullandığı ehram kumaşını bez bebeklerde uyarlamak için “Ehramdan bez bebek” projesi kapsamında çalışma başlattı.
Bu kültürü hem gelecek jenerasyonlara aktarmak hem de ikramlık eşya ve oyuncak kesimine Erzurum ismine alternatif eser sağlamayı hedefleyen Kırkıncıoğlu, fakültedeki atölyede 5 öğrencisi ile ehram kumaşından 16 farklı kategoride bez bebek tasarladı.
Türk Patent ve Marka Kurumunca “tasarım” kategorisinde tescillenen proje kapsamında, ehramdan bez bebeklerin seri üretimi için Tortum, Tekman ve Karayazı kaymakamlıklarıyla işbirliği yapıldı.
ERZURUM’UN KİMLİĞİ EHRAMLA YANSITILIYOR
Doç. Dr. Kırkıncıoğlu, AA muhabirine, proje ile birinci maksatlarının kültürel sürdürülebilirlik ile ikramlık eşya ve oyuncak bölümüne Erzurum ismine alternatif eser sağlamak olduğunu söyledi.
Ehramdan bez bebeklerle Erzurum’un kültürel kimliğinin yansıtıldığını anlatan Kırkıncıoğlu, “Erzurum’un Cumhuriyet öncesi ve sonrasında klâsik giysi kuşamının yansıtılması var. Yani birebir özgün giysilerin replikalarını yaptık. O devirlerde Erzurum’un klâsik giysisi, sokak, günlük ve özel gün olarak ayrılmaktaydı. Ehramın bürünme biçimleri renklerine nazaran değişmekteydi, genç kız ve yeni gelinlerin beyaz ehram bürünmesi, bir çocuklu bayanın ya da yaşlı dul bayanların koyu renk ehram kullanması üzere ehram bürünmesi farklı farklıydı. Biz dizaynları yaparken ehram renklerine nazaran genç kız, yaşlı ya da bir çocuklu dul bayan yahut evli bayan olduğunu yansıtarak renklere nazaran kültürel kimliğin kıymetini belirttik.” dedi.
Kırkıncıoğlu, ehramın koyun yününün yün tarağında taranarak ip halinde dokuma tezgahlarında yapıldığını belirterek, ehramın imal kademesinin unutulmaması ismine bez bebeklere küçük küçük teşi (yün eğirmek için kullanılan alet) koyduklarını kaydetti.
SERİ ÜRETİM VE MAHALLÎ ALTERNATİF
Özel gün giysilerinde üç etek entari, şalvar, bindallı yahut cepken şalvar giysinin kelam konusu olduğunu aktaran Kırkıncıoğlu, “Erzurum’un klâsik sokak, günlük ve özel gün giysisi bu üç kümesi farklı ayrı dikkate alarak 16 prototip bebek hazırladık. Türk Patent ve Marka Kurumunca ehramdan bez bebek projemiz tescillendi. Seri üretim yaparak satışlarına başlayacağız.” diye konuştu.
Kırkıncıoğlu, bir anne olarak çocukların yabancı kahraman figürleriyle büyümesine karşı olduğunu belirterek, şunları kaydetti:
“Genelde kız çocukları ‘Barbie bebek’, erkek çocukları ‘Batman’ ve ‘Örümcek Adam’ üzere figürlerle büyüyor, buna karşı olduğum için de bu fikir ortaya çıktı. Zira bez bebeğin içi büsbütün doğal kumaşlardan sarılarak ortaya çıktı ve üstüne yün ehram giydirmemiz ise çocukların o yüne dokunması, gücünü atması, doğallıkla temas etmesi, terletmemesi üzere etkenleri ortaya çıkardı. Çocuklarımızın yabancı figürlerle büyümesini istemediğim için aslında bu fikir gelişti.”
GELECEK JENERASYONLARA MİRAS
Bebeklerin prototiplerinde geçmişten günümüze uzanan gümüş kemer, burma bilezik ve iğne oyasından tülbentler üzere takı ve aksesuar da kullandıklarını tabir eden Doç. Dr. Kırkıncıoğlu, “Amacımız kültürümüzü ön plana çıkartıp ehramı gelecek nesillere aktarmak ve çocuklarımızın doğal gereç ve eserlerle büyümesini sağlamak. Bundan 100 sene sonra birisi bu bebeklere baktığında ‘eskiden ninem, büyüklerim başını bu türlü bağardı, bu formda giyinirdi, bu türlü takı takardı’ diyebilecek.” halinde konuştu.
Kırkıncıoğlu, iç iskeleti atık kumaş ve materyallerle, dışı koyunun saf yününden dokunarak elde edilen ehram kumaşından giydirilen bez bebeklerin ve sürdürülebilirlik ön planda tutularak tasarlandığını lisana getirdi.
