Almanya ve Fransa Dışişleri Bakanlarının Suriye ziyaretlerinin nedeni

Fransa ve Almanya Baas rejimini düşmesinin akabinde Suriye’ye gitti. Atılan bu adımın nedeni merak edildi. AA yazarı Sakarya Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kemal İnat’ın tahliline haberimizde yer verdik.

BATILI ÜLKELERİN SURİYE POLİTİKASI

Alman Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock ve Fransız meslektaşı Jean-Noel Barrot’un 3 Ocak’ta Avrupa Birliği’ni (AB) temsilen Suriye’ye gerçekleştirdikleri ziyaret memleketler arası medyada kıymetli gündem unsurlarının başında geldi. Dünya medyasında daha çok magazinsel boyutuyla “el sıkışmama” sorunu üzerinden manşetlere taşınan ziyaret, Batılı ülkelerin yeni Suriye siyaseti açısından değerli bildiriler içeriyor. Daha evvel Amerikalı ve İngiliz diplomatlar Ahmed Şara liderliğindeki yeni Suriye idaresiyle temas kurup görüşmeler gerçekleştirdi. Ayrıyeten, ABD de Heyet Tahrir Şam’ı (HTŞ) terör örgütleri listesinden çıkarmasa da Şara için koyduğu 10 milyon dolarlık mükafatı kaldırdığını açıkladı.

‘İSLAMCI’ ÖRGÜTÜN YÖNETTİĞİ SURİYE

Rusya ve İran’ın Suriye üzerindeki nüfuzunun sona ermesinden mutlu olan Batılı ülkelerin, Şam’ın yeni idaresiyle temkinli bir ilgi arayışı içinde oldukları görülüyor. Alman ve Fransız Dışişleri Bakanlarının Suriye ziyaretini de bu kapsamda kıymetlendirmek gerekir. Afganistan’daki Taliban idaresini 2021’den beri resmi olarak tanımayı reddeden ve bu ülkeyle üst seviye temaslardan kaçınan Almanya ve Fransa’nın diğer bir “İslamcı” örgütün yönettiği Suriye konusunda işbirliğine açık bir siyaset izlemeleri ve Dışişleri Bakanlarının kısa müddette Şam’ı ziyaret etmelerinin nedenleri sorgulamaya bedeldir.

‘TÜRKİYE AVRUPA ÜLKELERİNİ CESARETLENDİRİYOR’

İlk olarak, Türkiye’nin bu mevzuda kolaylaştırıcı bir rol oynadığı anlaşılıyor. Alman Dışişleri Bakanı Baerbock’un ziyarete dair değerlendirmelerinde sürekli Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile ziyaret öncesinde gerçekleştirdiği görüşmeye atıf yapması ve yeni Suriye konusunda Türkiye ile birlikte çalışma dileğini lisana getirmesi bunun açık göstergesidir. Bu kelamlardan Türkiye’nin Avrupa ülkelerini Suriye’deki yeni idareyle alaka kurmaya ve yeni devlet inşasında dayanak vermeye cesaretlendirdiği anlaşılıyor. Baerbock açıklamalarında her ne kadar Almanya ve AB’nin takviyesini birtakım koşullara bağlasa da “Suriyeli mülteciler sorununu” en fazla yaşayan ülkelerden biri olan Almanya’nın bu sorunu en çok yaşayan Türkiye ile istikrarlı bir Suriye inşası konusunda ortak çalışması kaçınılmaz görünüyor.

TÜRKİYE KİLİT ROL OYNUYOR

Bu noktada, Almanya’nın evvelki periyotta Suriye’den yeni mülteci dalgaları oluşmaması ve mevcut sığınmacıların inançlı dönüşlerinin sağlanması konusunda Türkiye’nin beklediği takviyesi vermediğini ve öbür Avrupa ülkeleri ve ABD ile birlikte Türkiye’yi Rusya-İran-Şam blokunun karşısında yalnız bıraktığını da hatırlamakta yarar var. Şu anki konjonktürde, Almanya ve başka Avrupa ülkelerinin yeni ve istikrarlı bir Suriye inşası konusunda geçmişteki yanılgıları tekrarlamayıp Türkiye ile birlikte çalışabileceklerinin sinyalini vermeleri kıymetli olsa da bu mevzuda ne kadar samimi olduklarını vakit gösterecek.

‘AVRUPA’NIN İKİYÜZLÜLÜĞÜ ORTAYA ÇIKTI’

İkinci olarak, Alman ve Fransız Dışişleri Bakanlarının süratli bir formda yeni Suriye idaresini ziyaret etmeleri bundan sonraki süreçte ülkenin yeni şekillenen siyasetine tesirde bulunmak istediklerinin göstergesidir. Fransa’nın aslında sömürge geçmişi nedeniyle Suriye ve Lübnan’a ilgisi var. Yeşiller Partisine mensup Alman Dışişleri Bakanı Baerbock’un ise partisinin insan hakları ve demokrasi mevzularında diğer ülkelere “ders verme” geleneğiyle Suriye ile bilhassa azınlıkların hakları üzerinden yakından ilgilenmesi şaşırtan değildir. Feminist kimliği de olan Baerbock’un ziyaret sırasında bayan hakları konusunu da bilhassa gündeme getirdiği yaptığı açıklamalardan anlaşılıyor. Baerbock’un feminist ve Yeşiller kimliğinden bağımsız olarak da Almanya’nın yakın coğrafyalardaki azınlıkların hakları sorununu kendi çıkarları doğrultusunda araçsallaştırdığı biliniyor. Orta Doğu’da Türkiye’yi de ilgilendiren halde Almanya tarafından araçsallaştırılan azınlıkların ekseriyetle Aleviler ve Kürtler olduğu biliniyor. Baerbock ziyaret sonrasında yaptığı açıklamalarda Suriye’deki azınlıkların haklarına dikkati çekmesi ve bilhassa de Amerikan dayanaklı terör örgütü PKK/YPG/SDG’nin yeni Suriye ordusuna entegre edilmesini talep etmesi, Berlin’in Suriye siyasetini eşit-egemen devletler ortası bir münasebetten fazla Almanya ve Avrupa’nın Suriye’nin içişlerine karıştığı bir siyaset olarak dizayn etmeye çalışacağının işaretleri olarak okunabilir.

Baerbock’un Suriye ziyaretinde azınlık ve bayan haklarından bahsedip Suriye’ye karşı uygulanan yaptırımların kaldırılmasını bu alanda yaşanacak iyileştirmelere bağlaması ve bu ülkenin güneyini memleketler arası hukuka alışılmamış bir biçimde adım adım işgal eden İsrail’den bahsetmemesi, Almanya’nın insan hakları ve memleketler arası hukuka hürmet konusundaki telkinlerinde samimi olmadığının ve bu telaffuzları bir dış siyaset baskı aracı olarak kullandığının ispatıdır.

GAZZE SOYKIRIMINA SESSİZ KALDI LAKİN SURİYE’DE İNSAN HAKLARI DİYOR

15 aydan beri Gazze halkına karşı soykırım gerçekleştiren İsrail’e askeri ve ekonomik dayanağa devam eden, bu ülkeye karşı Memleketler arası Adalet Divanında (UAD) açılan soykırım davasına Tel Aviv lehine müdahil olan, İsrail’in savaş ve soykırım cürümlerinin eleştirilmesinin dahi antisemitizm olarak damgalanmasına ve hatta kovuşturulmasına yol açacak bir meclis kararı alan Almanya’nın Suriye’ye insan hakları konusunda telkinde bulunmaya ne seviyede hakkı vardır?

Eğer Baerbock İsrail’in insanlığa karşı işlediği hataları cüretle eleştirebilseydi ve ülkesinin Gazze’deki soykırıma verdiği takviyesi sona erdirebilseydi insan hakları mevzularını Suriye ziyaretinde de lisana getirme hakkı olabilirdi. Aksi durumda Baerbock’un, insan hakları mevzularını Suriye’nin içişlerine müdahale için bir araç olarak kullandığı ve bu mevzuda samimi olmadığı tenkitlerine katlanması gerekir.

ALMANYA VE FRANSA’DAN GELEN SÜRATLİ ZİYARET NASIL YORUMLANMALI?

Üçüncü olarak, Alman ve Fransız Dışişleri Bakanlarının epeyce süratli gerçekleşen Şam ziyaretini ABD ve İsrail’in Suriye’ye yönelik gayelerinden farklı düşünmek yanlışsız olmaz. İsrail lobisinin ABD, Almanya ve Fransa üzere ülkelerin Orta Doğu siyasetlerinin şekillenmesinde büyük bir tesire sahip olduğu düşünüldüğünde Baerbock ve Barrot’un ziyaretlerini Suriye’de İsrail’in çıkarlarını tehdit edecek bir yapı oluşmasının engellenmesine yönelik bir teşebbüs olarak da okumak mümkündür.