Bakan Fidan açıkladı: Cumhurbaşkanı Erdoğan kabinede talimat verdi

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, CNN Türk’te Ahmet Hakan’ın sorularını yanıtlıyor. 

Bakan Fidan’ın açıklamaları şöyle:

O gün alışılmış uçak müsait olmadığı için havalimanı çalışmıyordu, daha yeni tahminen bugünlerde çalışmaya başladı. Karayoluyla gitme durumunda kaldık. Hatay’dan itibaren, sondan geçtiğimiz andan itibaren, İdlib tarafı güzeldi esasen. İdlib’e evvelce de gittik geldiğimiz bir yerde ancak daha sonra Hama, Humus ve Şam’a. Halep’ten geçmedik. Hama, Humus üzerinden. …ve Şam’ın eteklerine gelene kadar daima bir yıkım vardı aslında.

Önceki üzere sarsıntıdan çıkmış üzere.  Aslında öteki taraftan rejimin kendi halkına karşı ne kadar zalim ve acımasız olduğunu da görüyorsunuz. Bir yerde çatışan güçler var, onların bulunduğu yerde sivil halk var. Rastgele bir ayrım yapmadan orayı top ateşiyle, yerle bir ateş altına alması, yahut varil bombalar atması veya hava kuvvetleriyle bombalaması, yok etmesi. Alışılmış büyük bir acımasızlık örneği.

ŞARA İLE GÖRÜŞMESİ

Görüşmemiz uzun sürdü. Her türlü mevzuyu ele aldık. Açıkçası bundan sonra Suriye’de ne yapılmalı, nasıl yapılır, kendi görüşleri bu mevzuda ne, nasıl bir süreç idaresi zihninde var, Türkiye’nin bu husustaki tavsiyeleri ne? Ve daha doğrusu aslında ben oraya gitmeden evvel memleketler arası toplumla yaklaşık 10-11 gün süren ağır bir maraton, diplomasi maratonu yaptım Dışişleri Bakanlarıyla. Dışişleri Bakanlarıyla, Arap dünyasıyla bir ortaya geldik, Batı dünyasıyla bir ortaya geldik. Bizim ortaya koyduğumuz bir tez vardı. O da şuydu, yani biz Şam’daki yeni idare hiçbir biçimde yargılamadan ne istediğimizi birinci evvel kendi ortamızda kararlaştıralım, kozmik taleplerimizi. Ondan sonra gidelim diyelim ki biz milletlerarası toplum olarak senden bunu görmek istiyoruz, bizim tavsiyemiz bu. Onlar da belirli esasen, 4-5 unsur bizim çıkardığımız unsurlar, hem Batı’lılar hem Doğu’lular herkes buna aslında evet dedi. Yani Suriye’nin komşuları için tehdit olmaktan çıkması, hiçbir formda teröre yer veren, başta DEAŞ ve PKK olmak üzere bir alan olmaması, azınlıkların can, mal ve hayatı için güvenliğin sağlanması, makus muameleye tabi olmaması, ülkenin toprak birliğinin bütünlüğünün korunması mevzuları başta olmak üzere ve bu cinsten unsurlarımız vardı.

İlk kriz çıktığı esnada herkes şaşkındı. Nasıl bir politika lisanı kullanılacak? Ne yapılacak? Yani burada yeni bir idare var. Yani bunlara nasıl hal alınacak? Burada bir telaffuz oluşturulması gerekiyordu. Biz Türkiye olarak herkesin kabul edeceği, aslında vicdanen ve aklen de, hukuken de geçerli olan bir söylemi ortaya koyduk, teklif ettik aktörlere. Herkes bunu kabul etti. Ve bunun etrafında oluşan söylemi biz aldık, Şam’a götürdük, Şara’ya da bunları anlattık. Yani hem bölgedeki Arap ve Müslümanlar hem Türkiye, hem de milletlerarası toplum senden bunu bekliyor. Ben de bu fikirdeyim dedi, bunda hiçbir şeyim yok, itirazım yok dedi.

TÜRKİYE’NİN ÖNCELİKLERİ NELER?

Birincisi, Türkiye olarak biz 3,5 milyon Suriyeli kardeşlerimize mesken sahipliği yapıyoruz. ikincisi, terör örgütü PKK’nın Suriye’deki varlığının ne halde sona erdirileceği sıkıntısı. 

Açıkçası ben Şara’yı çok yeterli gördüm. İdib’te geçirdiği yılların kendisine yaramış olduğunu gördüm. Uzun yıllardır bir tecrübesi var aslında İdib’ten. Benim onunla ilgili müşahedelerim var vakit zaman güncellediğim. Geldiğimiz noktada hakikaten hem sorumluluğunun farkında, hem Suriye’nin kendisinden beklentilerinin farkında, hem bölgenin kendisinden beklentilerinin farkında, hem de hem fırsatların hem kısıtlamaların farkında. Yani rasyonel, oturaklı bir önder.

Ben ortaya konan hareketlere, siyasetlere, aksiyonlara bakaraktan karar verme taraftarıyım. Yani bu biçimde de hareket ettiğimiz vakit aslında öbür muhataplarımız için de ikna edici oluyoruz. Geldiğimiz noktada dediğim üzere şu anda azınlıkların garantisi olma durumunda bir kahrı yok. Ancak yarın bir gün ülkede ulusal güvenliği ve bütünlüğü sağlamada meşakkatler olabilir mi? Olabilir. Yani bölgede aşikâr uyuşmazlıklar olabilir mi? Olabilir. Suriye üzerinde diğerlerinin hesabı olup karıştırmaya gidebilirler mi? Gidebilirler. Bütün bunların da farkında olmak gerekiyor. Ancak hoş olan şu, Suriye halkı kendinden olan bir idaresi sahiplendi ve umudunu ona bağladı. Bize de bu umudu desteklemek, beslemek düşüyor ve yanlışsız olanı tavsiye etmek düşüyor.

“CUMHURBAŞKANIMIZ KABİNE TOPLANTISINDA TALİMAT VERDİ”

İşlem sıralaması yapacağımız vakit aslında ortada şu anda bir numaralı ödev, bir an evvel hem halka hizmet edecek hem de memleketler arası muhataplığı sağlayacak bir hükümetin kurulması. Şu anda resmi devlet başkanı vasfı yok Ahmet Şara’nın. Hala devrim yapan heyetin başkanı sıfatı taşıyor. Üç tane bakan atadı ama bunlar asıl kalıcı hükümetin atanması gerekiyor. Zira memleketler arası toplum bir an evvel oraya yardım ve teknik iş birliği için bekliyor. Bir muhatap istiyorlar. Mesela dün kabinedeydik. Cumhurbaşkanımız talimat verdi. Buraya Türkiye olarak yardımların seferber edilmesi, yani Sağlık Bakanı, Enerji Bakanı, Milli Eğitim Bakanı, Ulaştırma Bakanı, herkes karşısında bir muhatap görmek istiyor haklı olarak. Artık bir kere hükümetin öncelikle kurulması gerekiyor.

Sonra, ülkenin yine imarı sıkıntısı. Yaraların sarılmaya başlaması, bu değerli. Bu bahiste önemli adımların atılması gerekiyor. Bilhassa Halep’in yerle bir edilmiş olması. Halep çok makûs durumda. Maalesef o günler çok acı günlerdi. Halep yerle bir edilmiş durumda. Buranın tekrar imar edilmesi gerekiyor ki yerinden, yurdundan edilmiş olan mülteciler geri dönebilsinler. Biliyorsunuz, Türkiye’de mülteci var. Ürdün’de var, Irak’ta var, Mısır’da var, Lübnan’da var. Batıda var 1 milyona yakın. Bunların geri dönmesi için oradaki tekrar yapılanma faaliyetlerinin bir an evvel başlaması gerekiyor.

ŞARA MÜLTECİLERİN DÖNMESİNİ İSTİYOR MU?

Tabii, zati bu savaş bu yüzden verildi. Kendisiyle de konuşurken şu gündeme getirildi. Yeni anayasanın yapılması ve seçimler problemi. Anayasanın yapılması, hani şayet sistem, teknik prosedür olacaksa, referandum olmayacaksa, iki tane yol var, temsilciler meclisi üzerinden bir anayasa kabuğunu ile halkın tamamını davet edip referandumla anayasa kabul etmek. Bunun için seçim yapılması lazım. Seçim olması için 10 milyondan fazla insanın tekrar dönmesi gerekiyor. Yurt dışında doğmuş, son 11 yıl içerisinde sayısı belirli olmayan vatandaş var. Yani bunların gelip kayıtlarını tekrar denetim altına alıp, kimliğini kaybetmişleri tekrar kimliğini verip bir sistem oturtulması gerekiyor.

Ben sordum, yani yol haritanı nedir zihninde? Yani nasıl bir idare, bu idare nasıl seçilecek, nasıl olacak, nereye gidilecek? Devletin ismi ne olacak? Rejimin biçimi ne olacak? Buraya kadar konuştuk.

DEVLETİN İSMİ NE OLACAK?

Suriye Arap Cumhuriyeti, mevcut ismi. Detayları bildiğimden tarafların elindeki imkan ve kabiliyetleri, niyetleri, her vakit için bir ihtiyat hissem var. Yani o olasılıklı senaryolar her vakit için zihnimdedir. Ancak şu anda, yani topraktaki istikrarları ele aldığımızda ortaya çıkan tablo şu. Ahmet Şara ve grubu, Suriye Ulusal Ordusu, Türkiye’nin desteklediği Suriye Ulusal Ordusu’nun bu idareye dayanak vermesi, güneydeki ögelerin şu anda dayanak vermesi, askeri güvenliğin sağlanması açısından değerli bir başlangıç.

İntikam duygusu çok tahrik edici bir his, cezbedici bir his. Kendinizi bir kere kaptırdınız mı Allah koruma, geri dönüşü yok. Bilhassa devlet eliyle, topluluk eliyle bunu yaptığınız vakit zulmün yok edici bir aracı olur. Ben buna bulaşmayacaklarına inanıyorum, buna bulaşmamaları için de her türlü gerekeni yapıyoruz.

SURİYE’Yİ KIŞKIRTMAK İÇİN TERTİPLER OLUYOR MU?

An itibariyle gözlemlemiyoruz lakin olmayacağı manasına gelmez. Olmayacağı manasına gelmez. Vakit ilerledikçe, olaylar, idare, yapı, hal aldıkça aşikâr memnuniyetsizliklerin farklı formda kendini gösterme ihtimali var, açıkçası.

An itibariyle gözlemlemiyoruz lakin olmayacağı manasına gelmez. Olmayacağı manasına gelmez. Vakit ilerledikçe, olaylar, idare, yapı, hal aldıkça aşikâr memnuniyetsizliklerin farklı formda kendini gösterme ihtimali var, açıkçası.

TÜRKİYE BÖLGEDE AĞABEY POZİSYONUNDA MI?

Biz bu unvanları bırakalı çok uzun vakit oldu. Bilhassa Cumhurbaşkanımız Başbakanlığı periyodundan itibaren ben birinci misyonuma TİKA’da başladım. Orta Asya’ya çok yardım yapıyorduk. Bu türlü bir şey yok. Eşit bağ karşımızdakiler bizim kardeşimizdir. Şu anda bize gereksinimleri var lakin tarih onları o denli bir noktaya getirir ki bizden daha da ileri olabilirler. Günün sonunda nitekim Suriye milleti asil bir millet, kabiliyeti olan bir millet yanlış idareden ötürü, emperyal oyunlardan ötürü belirli bir mağduriyet yaşadılar. Bize düşen onlara yardım etmek. Biz domine etme fikrine karşıyız. Tesirimiz olabilir, örnek alabilirler. Fakat domine kültürü hakikaten bizim bölgemizi öldürüyor. Ben Arap kardeşlerime de bölgede dedim. Orada bu olaydan sonra çekincesi olanlar oldu. Biz bölgede ne Türkiye’yi ne İran’ı ne Arapları rastgele bir formda domine etme bakış açısıyla bir siyaset üretimine razı değiliz.

“FERASETE SAHİBİZ”

Eğer Allah bize akıl verdiyse, bu kadar hikmet varsa ortalıkta, hakikat varsa bundan ders alıp, ben daima bunu söylüyorum muhataplarımıza, buradan artık bir arada yolumuza devam edelim. Benden bir şeyden şüpheleniyorsan her şey ortada. Lakin şuna da hazırlıklı olmamız lazım. Türkiye’nin kelamı niçin faal? Caydırıcı olduğumuz için, gücümüz olduğu için, yani gerektiği vakit, bize karşı numara yapıldığı vakit, biz de natürel ki reaksiyonumuzu koyacak araçlara sahibiz. Ferasete sahibiz. Savaşmaktan kaçmayacağımızı bilmeleri lazım.