Bakan Fidan açıkladı: Cumhurbaşkanı Erdoğan kabinede talimat verdi

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, CNN Türk’te Ahmet Hakan’ın sorularını yanıtlıyor. 

Bakan Fidan’ın açıklamaları şöyle:

O gün olağan uçak müsait olmadığı için havalimanı çalışmıyordu, daha yeni tahminen bugünlerde çalışmaya başladı. Karayoluyla gitme durumunda kaldık. Hatay’dan itibaren, sondan geçtiğimiz andan itibaren, İdlib tarafı uygundu aslında. İdlib’e evvelce de gittik geldiğimiz bir yerde lakin daha sonra Hama, Humus ve Şam’a. Halep’ten geçmedik. Hama, Humus üzerinden. …ve Şam’ın eteklerine gelene kadar daima bir yıkım vardı aslında.

Önceki üzere zelzeleden çıkmış üzere.  Aslında öbür taraftan rejimin kendi halkına karşı ne kadar zalim ve acımasız olduğunu da görüyorsunuz. Bir yerde çatışan güçler var, onların bulunduğu yerde sivil halk var. Rastgele bir ayrım yapmadan orayı top ateşiyle, yerle bir ateş altına alması, yahut varil bombalar atması veya hava kuvvetleriyle bombalaması, yok etmesi. Olağan büyük bir acımasızlık örneği.

ŞARA İLE GÖRÜŞMESİ

Görüşmemiz uzun sürdü. Her türlü mevzuyu ele aldık. Açıkçası bundan sonra Suriye’de ne yapılmalı, nasıl yapılır, kendi görüşleri bu mevzuda ne, nasıl bir süreç idaresi zihninde var, Türkiye’nin bu mevzudaki tavsiyeleri ne? Ve daha doğrusu aslında ben oraya gitmeden evvel memleketler arası toplumla yaklaşık 10-11 gün süren ağır bir maraton, diplomasi maratonu yaptım Dışişleri Bakanlarıyla. Dışişleri Bakanlarıyla, Arap dünyasıyla bir ortaya geldik, Batı dünyasıyla bir ortaya geldik. Bizim ortaya koyduğumuz bir tez vardı. O da şuydu, yani biz Şam’daki yeni idare hiçbir formda yargılamadan ne istediğimizi birinci evvel kendi ortamızda kararlaştıralım, kozmik taleplerimizi. Ondan sonra gidelim diyelim ki biz memleketler arası toplum olarak senden bunu görmek istiyoruz, bizim tavsiyemiz bu. Onlar da belirli esasen, 4-5 unsur bizim çıkardığımız unsurlar, hem Batı’lılar hem Doğu’lular herkes buna esasen evet dedi. Yani Suriye’nin komşuları için tehdit olmaktan çıkması, hiçbir formda teröre yer veren, başta DEAŞ ve PKK olmak üzere bir alan olmaması, azınlıkların can, mal ve hayatı için güvenliğin sağlanması, berbat muameleye tabi olmaması, ülkenin toprak birliğinin bütünlüğünün korunması bahisleri başta olmak üzere ve bu tipten unsurlarımız vardı.

İlk kriz çıktığı esnada herkes şaşkındı. Nasıl bir politika lisanı kullanılacak? Ne yapılacak? Yani burada yeni bir idare var. Yani bunlara nasıl hal alınacak? Burada bir telaffuz oluşturulması gerekiyordu. Biz Türkiye olarak herkesin kabul edeceği, aslında vicdanen ve aklen de, hukuken de geçerli olan bir söylemi ortaya koyduk, teklif ettik aktörlere. Herkes bunu kabul etti. Ve bunun etrafında oluşan söylemi biz aldık, Şam’a götürdük, Şara’ya da bunları anlattık. Yani hem bölgedeki Arap ve Müslümanlar hem Türkiye, hem de memleketler arası toplum senden bunu bekliyor. Ben de bu fikirdeyim dedi, bunda hiçbir şeyim yok, itirazım yok dedi.

TÜRKİYE’NİN ÖNCELİKLERİ NELER?

Birincisi, Türkiye olarak biz 3,5 milyon Suriyeli kardeşlerimize mesken sahipliği yapıyoruz. ikincisi, terör örgütü PKK’nın Suriye’deki varlığının ne halde sona erdirileceği sorunu. 

Açıkçası ben Şara’yı pek yeterli gördüm. İdib’te geçirdiği yılların kendisine yaramış olduğunu gördüm. Uzun yıllardır bir tecrübesi var aslında İdib’ten. Benim onunla ilgili müşahedelerim var vakit zaman güncellediğim. Geldiğimiz noktada sahiden hem sorumluluğunun farkında, hem Suriye’nin kendisinden beklentilerinin farkında, hem bölgenin kendisinden beklentilerinin farkında, hem de hem fırsatların hem kısıtlamaların farkında. Yani rasyonel, oturaklı bir başkan.

Ben ortaya konan hareketlere, siyasetlere, aksiyonlara bakaraktan karar verme taraftarıyım. Yani bu formda de hareket ettiğimiz vakit aslında öbür muhataplarımız için de ikna edici oluyoruz. Geldiğimiz noktada dediğim üzere şu anda azınlıkların teminatı olma durumunda bir sorunu yok. Fakat yarın bir gün ülkede ulusal güvenliği ve bütünlüğü sağlamada zahmetler olabilir mi? Olabilir. Yani bölgede muhakkak uyuşmazlıklar olabilir mi? Olabilir. Suriye üzerinde oburlarının hesabı olup karıştırmaya gidebilirler mi? Gidebilirler. Bütün bunların da farkında olmak gerekiyor. Fakat hoş olan şu, Suriye halkı kendinden olan bir idaresi sahiplendi ve umudunu ona bağladı. Bize de bu umudu desteklemek, beslemek düşüyor ve hakikat olanı tavsiye etmek düşüyor.

“CUMHURBAŞKANIMIZ KABİNE TOPLANTISINDA TALİMAT VERDİ”

İşlem sıralaması yapacağımız vakit aslında ortada şu anda bir numaralı ödev, bir an evvel hem halka hizmet edecek hem de memleketler arası muhataplığı sağlayacak bir hükümetin kurulması. Şu anda resmi devlet başkanı vasfı yok Ahmet Şara’nın. Hala devrim yapan heyetin başkanı sıfatı taşıyor. Üç tane bakan atadı ama bunlar asıl kalıcı hükümetin atanması gerekiyor. Zira milletlerarası toplum bir an evvel oraya yardım ve teknik iş birliği için bekliyor. Bir muhatap istiyorlar. Mesela dün kabinedeydik. Cumhurbaşkanımız talimat verdi. Buraya Türkiye olarak yardımların seferber edilmesi, yani Sağlık Bakanı, Enerji Bakanı, Milli Eğitim Bakanı, Ulaştırma Bakanı, herkes karşısında bir muhatap görmek istiyor haklı olarak. Artık bir kere hükümetin öncelikle kurulması gerekiyor.

Sonra, ülkenin tekrar imarı problemi. Yaraların sarılmaya başlaması, bu değerli. Bu mevzuda önemli adımların atılması gerekiyor. Bilhassa Halep’in yerle bir edilmiş olması. Halep çok makûs durumda. Maalesef o günler çok acı günlerdi. Halep yerle bir edilmiş durumda. Buranın tekrar imar edilmesi gerekiyor ki yerinden, yurdundan edilmiş olan mülteciler geri dönebilsinler. Biliyorsunuz, Türkiye’de mülteci var. Ürdün’de var, Irak’ta var, Mısır’da var, Lübnan’da var. Batıda var 1 milyona yakın. Bunların geri dönmesi için oradaki tekrar yapılanma faaliyetlerinin bir an evvel başlaması gerekiyor.

ŞARA MÜLTECİLERİN DÖNMESİNİ İSTİYOR MU?

Tabii, esasen bu savaş bu yüzden verildi. Kendisiyle de konuşurken şu gündeme getirildi. Yeni anayasanın yapılması ve seçimler sıkıntısı. Anayasanın yapılması, hani şayet usul, teknik metot olacaksa, referandum olmayacaksa, iki tane metot var, temsilciler meclisi üzerinden bir anayasa kabuğunu ile halkın tamamını davet edip referandumla anayasa kabul etmek. Bunun için seçim yapılması lazım. Seçim olması için 10 milyondan fazla insanın tekrar dönmesi gerekiyor. Yurt dışında doğmuş, son 11 yıl içerisinde sayısı belirli olmayan vatandaş var. Yani bunların gelip kayıtlarını tekrar denetim altına alıp, kimliğini kaybetmişleri tekrar kimliğini verip bir sistem oturtulması gerekiyor.

Ben sordum, yani yol haritanı nedir zihninde? Yani nasıl bir idare, bu idare nasıl seçilecek, nasıl olacak, nereye gidilecek? Devletin ismi ne olacak? Rejimin formu ne olacak? Buraya kadar konuştuk.

DEVLETİN İSMİ NE OLACAK?

Suriye Arap Cumhuriyeti, mevcut ismi. Detayları bildiğimden tarafların elindeki imkan ve kabiliyetleri, niyetleri, her vakit için bir ihtiyat hissem var. Yani o olasılıklı senaryolar her vakit için zihnimdedir. Lakin şu anda, yani topraktaki istikrarları ele aldığımızda ortaya çıkan tablo şu. Ahmet Şara ve takımı, Suriye Ulusal Ordusu, Türkiye’nin desteklediği Suriye Ulusal Ordusu’nun bu idareye dayanak vermesi, güneydeki ögelerin şu anda takviye vermesi, askeri güvenliğin sağlanması açısından değerli bir başlangıç.

İntikam duygusu çok tahrik edici bir his, cezbedici bir his. Kendinizi bir sefer kaptırdınız mı Allah koruma, geri dönüşü yok. Bilhassa devlet eliyle, topluluk eliyle bunu yaptığınız vakit zulmün yok edici bir aracı olur. Ben buna bulaşmayacaklarına inanıyorum, buna bulaşmamaları için de her türlü gerekeni yapıyoruz.

SURİYE’Yİ KIŞKIRTMAK İÇİN TERTİPLER OLUYOR MU?

An itibariyle gözlemlemiyoruz ancak olmayacağı manasına gelmez. Olmayacağı manasına gelmez. Vakit ilerledikçe, olaylar, idare, yapı, form aldıkça aşikâr memnuniyetsizliklerin farklı biçimde kendini gösterme ihtimali var, açıkçası.