Bakan Fidan açıkladı: Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan DEAŞ talimatı

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, CNN Türk’te Ahmet Hakan’ın sorularını yanıtladı. 

Bakan Fidan’ın açıklamaları şöyle:

O gün doğal uçak müsait olmadığı için havalimanı çalışmıyordu, daha yeni tahminen bugünlerde çalışmaya başladı. Karayoluyla gitme durumunda kaldık. Hatay’dan itibaren, huduttan geçtiğimiz andan itibaren, İdlib tarafı yeterliydi aslında. İdlib’e evvelden de gittik geldiğimiz bir yerde ancak daha sonra Hama, Humus ve Şam’a. Halep’ten geçmedik. Hama, Humus üzerinden. …ve Şam’ın eteklerine gelene kadar daima bir yıkım vardı aslında.

Önceki üzere zelzeleden çıkmış üzere.  Aslında öteki taraftan rejimin kendi halkına karşı ne kadar zalim ve acımasız olduğunu da görüyorsunuz. Bir yerde çatışan güçler var, onların bulunduğu yerde sivil halk var. Rastgele bir ayrım yapmadan orayı top ateşiyle, yerle bir ateş altına alması, yahut varil bombalar atması veya hava kuvvetleriyle bombalaması, yok etmesi. Alışılmış büyük bir acımasızlık örneği.

ŞARA İLE GÖRÜŞMESİ

Görüşmemiz uzun sürdü. Her türlü mevzuyu ele aldık. Açıkçası bundan sonra Suriye’de ne yapılmalı, nasıl yapılır, kendi görüşleri bu mevzuda ne, nasıl bir süreç idaresi zihninde var, Türkiye’nin bu mevzudaki tavsiyeleri ne? Ve daha doğrusu aslında ben oraya gitmeden evvel milletlerarası toplumla yaklaşık 10-11 gün süren ağır bir maraton, diplomasi maratonu yaptım Dışişleri Bakanlarıyla. Dışişleri Bakanlarıyla, Arap dünyasıyla bir ortaya geldik, Batı dünyasıyla bir ortaya geldik. Bizim ortaya koyduğumuz bir tez vardı. O da şuydu, yani biz Şam’daki yeni idare hiçbir biçimde yargılamadan ne istediğimizi birinci evvel kendi ortamızda kararlaştıralım, kozmik taleplerimizi. Ondan sonra gidelim diyelim ki biz milletlerarası toplum olarak senden bunu görmek istiyoruz, bizim tavsiyemiz bu. Onlar da muhakkak zati, 4-5 unsur bizim çıkardığımız hususlar, hem Batı’lılar hem Doğu’lular herkes buna zati evet dedi. Yani Suriye’nin komşuları için tehdit olmaktan çıkması, hiçbir formda teröre yer veren, başta DEAŞ ve PKK olmak üzere bir alan olmaması, azınlıkların can, mal ve hayatı için güvenliğin sağlanması, makus muameleye tabi olmaması, ülkenin toprak birliğinin bütünlüğünün korunması mevzuları başta olmak üzere ve bu tipten unsurlarımız vardı.

İlk kriz çıktığı esnada herkes şaşkındı. Nasıl bir politika lisanı kullanılacak? Ne yapılacak? Yani burada yeni bir idare var. Yani bunlara nasıl hal alınacak? Burada bir telaffuz oluşturulması gerekiyordu. Biz Türkiye olarak herkesin kabul edeceği, aslında vicdanen ve aklen de, hukuken de geçerli olan bir söylemi ortaya koyduk, teklif ettik aktörlere. Herkes bunu kabul etti. Ve bunun etrafında oluşan söylemi biz aldık, Şam’a götürdük, Şara’ya da bunları anlattık. Yani hem bölgedeki Arap ve Müslümanlar hem Türkiye, hem de memleketler arası toplum senden bunu bekliyor. Ben de bu fikirdeyim dedi, bunda hiçbir şeyim yok, itirazım yok dedi.

TÜRKİYE’NİN ÖNCELİKLERİ NELER?

Birincisi, Türkiye olarak biz 3,5 milyon Suriyeli kardeşlerimize mesken sahipliği yapıyoruz. ikincisi, terör örgütü PKK’nın Suriye’deki varlığının ne formda sona erdirileceği sıkıntısı. 

Açıkçası ben Şara’yı çok uygun gördüm. İdib’te geçirdiği yılların kendisine yaramış olduğunu gördüm. Uzun yıllardır bir tecrübesi var aslında İdib’ten. Benim onunla ilgili müşahedelerim var vakit zaman güncellediğim. Geldiğimiz noktada hakikaten hem sorumluluğunun farkında, hem Suriye’nin kendisinden beklentilerinin farkında, hem bölgenin kendisinden beklentilerinin farkında, hem de hem fırsatların hem kısıtlamaların farkında. Yani rasyonel, oturaklı bir başkan.

Ben ortaya konan hareketlere, siyasetlere, aksiyonlara bakaraktan karar verme taraftarıyım. Yani bu formda de hareket ettiğimiz vakit esasen öbür muhataplarımız için de ikna edici oluyoruz. Geldiğimiz noktada dediğim üzere şu anda azınlıkların teminatı olma durumunda bir kasveti yok. Lakin yarın bir gün ülkede ulusal güvenliği ve bütünlüğü sağlamada düşünceler olabilir mi? Olabilir. Yani bölgede belirli uyuşmazlıklar olabilir mi? Olabilir. Suriye üzerinde diğerlerinin hesabı olup karıştırmaya gidebilirler mi? Gidebilirler. Bütün bunların da farkında olmak gerekiyor. Fakat hoş olan şu, Suriye halkı kendinden olan bir idaresi sahiplendi ve umudunu ona bağladı. Bize de bu umudu desteklemek, beslemek düşüyor ve yanlışsız olanı tavsiye etmek düşüyor.

“CUMHURBAŞKANIMIZ KABİNE TOPLANTISINDA TALİMAT VERDİ”

İşlem sıralaması yapacağımız vakit aslında ortada şu anda bir numaralı ödev, bir an evvel hem halka hizmet edecek hem de memleketler arası muhataplığı sağlayacak bir hükümetin kurulması. Şu anda resmi devlet başkanı vasfı yok Ahmet Şara’nın. Hala devrim yapan heyetin başkanı sıfatı taşıyor. Üç tane bakan atadı ama bunlar asıl kalıcı hükümetin atanması gerekiyor. Zira milletlerarası toplum bir an evvel oraya yardım ve teknik iş birliği için bekliyor. Bir muhatap istiyorlar. Mesela dün kabinedeydik. Cumhurbaşkanımız talimat verdi. Buraya Türkiye olarak yardımların seferber edilmesi, yani Sağlık Bakanı, Enerji Bakanı, Milli Eğitim Bakanı, Ulaştırma Bakanı, herkes karşısında bir muhatap görmek istiyor haklı olarak. Artık bir kere hükümetin öncelikle kurulması gerekiyor.

Sonra, ülkenin tekrar imarı sıkıntısı. Yaraların sarılmaya başlaması, bu değerli. Bu hususta önemli adımların atılması gerekiyor. Bilhassa Halep’in yerle bir edilmiş olması. Halep çok makûs durumda. Maalesef o günler çok acı günlerdi. Halep yerle bir edilmiş durumda. Buranın tekrar imar edilmesi gerekiyor ki yerinden, yurdundan edilmiş olan mülteciler geri dönebilsinler. Biliyorsunuz, Türkiye’de mülteci var. Ürdün’de var, Irak’ta var, Mısır’da var, Lübnan’da var. Batıda var 1 milyona yakın. Bunların geri dönmesi için oradaki tekrar yapılanma faaliyetlerinin bir an evvel başlaması gerekiyor.

ŞARA MÜLTECİLERİN DÖNMESİNİ İSTİYOR MU?

Tabii, esasen bu savaş bu yüzden verildi. Kendisiyle de konuşurken şu gündeme getirildi. Yeni anayasanın yapılması ve seçimler problemi. Anayasanın yapılması, hani şayet metot, teknik sistem olacaksa, referandum olmayacaksa, iki tane prosedür var, temsilciler meclisi üzerinden bir anayasa kabuğunu ile halkın tamamını davet edip referandumla anayasa kabul etmek. Bunun için seçim yapılması lazım. Seçim olması için 10 milyondan fazla insanın tekrar dönmesi gerekiyor. Yurt dışında doğmuş, son 11 yıl içerisinde sayısı aşikâr olmayan vatandaş var. Yani bunların gelip kayıtlarını tekrar denetim altına alıp, kimliğini kaybetmişleri tekrar kimliğini verip bir sistem oturtulması gerekiyor.

Ben sordum, yani yol haritanı nedir zihninde? Yani nasıl bir idare, bu idare nasıl seçilecek, nasıl olacak, nereye gidilecek? Devletin ismi ne olacak? Rejimin formu ne olacak? Buraya kadar konuştuk.

DEVLETİN İSMİ NE OLACAK?

Suriye Arap Cumhuriyeti, mevcut ismi. Detayları bildiğimden tarafların elindeki imkan ve kabiliyetleri, niyetleri, her vakit için bir ihtiyat hissem var. Yani o olasılıklı senaryolar her vakit için zihnimdedir. Ancak şu anda, yani topraktaki istikrarları ele aldığımızda ortaya çıkan tablo şu. Ahmet Şara ve takımı, Suriye Ulusal Ordusu, Türkiye’nin desteklediği Suriye Ulusal Ordusu’nun bu idareye takviye vermesi, güneydeki ögelerin şu anda takviye vermesi, askeri güvenliğin sağlanması açısından değerli bir başlangıç.

İntikam duygusu çok tahrik edici bir his, cezbedici bir his. Kendinizi bir sefer kaptırdınız mı Allah koruma, geri dönüşü yok. Bilhassa devlet eliyle, topluluk eliyle bunu yaptığınız vakit zulmün yok edici bir aracı olur. Ben buna bulaşmayacaklarına inanıyorum, buna bulaşmamaları için de her türlü gerekeni yapıyoruz.

SURİYE’Yİ KIŞKIRTMAK İÇİN TERTİPLER OLUYOR MU?

An itibariyle gözlemlemiyoruz ancak olmayacağı manasına gelmez. Olmayacağı manasına gelmez. Vakit ilerledikçe, olaylar, idare, yapı, biçim aldıkça belirli memnuniyetsizliklerin farklı formda kendini gösterme ihtimali var, açıkçası.

An itibariyle gözlemlemiyoruz ancak olmayacağı manasına gelmez. Olmayacağı manasına gelmez. Vakit ilerledikçe, olaylar, idare, yapı, hal aldıkça belirli memnuniyetsizliklerin farklı biçimde kendini gösterme ihtimali var, açıkçası.

TÜRKİYE BÖLGEDE AĞABEY POZİSYONUNDA MI?

Biz bu unvanları bırakalı çok uzun vakit oldu. Bilhassa Cumhurbaşkanımız Başbakanlığı periyodundan itibaren ben birinci misyonuma TİKA’da başladım. Orta Asya’ya çok yardım yapıyorduk. Bu türlü bir şey yok. Eşit ilgi karşımızdakiler bizim kardeşimizdir. Şu anda bize gereksinimleri var fakat tarih onları o denli bir noktaya getirir ki bizden daha da ileri olabilirler. Günün sonunda sahiden Suriye milleti asil bir millet, kabiliyeti olan bir millet yanlış idareden ötürü, emperyal oyunlardan ötürü muhakkak bir mağduriyet yaşadılar. Bize düşen onlara yardım etmek. Biz domine etme fikrine karşıyız. Tesirimiz olabilir, örnek alabilirler. Lakin domine kültürü sahiden bizim bölgemizi öldürüyor. Ben Arap kardeşlerime de bölgede dedim. Orada bu olaydan sonra çekincesi olanlar oldu. Biz bölgede ne Türkiye’yi ne İran’ı ne Arapları rastgele bir formda domine etme bakış açısıyla bir siyaset üretimine razı değiliz.

“FERASETE SAHİBİZ”

Eğer Allah bize akıl verdiyse, bu kadar hikmet varsa ortalıkta, hakikat varsa bundan ders alıp, ben daima bunu söylüyorum muhataplarımıza, buradan artık bir arada yolumuza devam edelim. Benden bir şeyden şüpheleniyorsan her şey ortada. Fakat şuna da hazırlıklı olmamız lazım. Türkiye’nin kelamı niçin aktif? Caydırıcı olduğumuz için, gücümüz olduğu için, yani gerektiği vakit, bize karşı numara yapıldığı vakit, biz de doğal ki reaksiyonumuzu koyacak araçlara sahibiz. Ferasete sahibiz. Savaşmaktan kaçmayacağımızı bilmeleri lazım.

TÜRKİYE SURİYE’DE ASKERİ OPERASYON YAPACAK MI?

Bizim devlet olarak yıllardır çeşitli çalışmalarımız var. Suriye’deki yeni idarenin sorunu sahiplenmesi ismine gerekli adımları atması gerekiyor. Kabul etmezlerse ki vakte oynadıkları ortada. Bu beşerler buraya savaşarak geldi. Şam’daki idare savaşmaktan korkan bir hükümet değil. İsrail evvelki rejimin kapasitesine dokundu.

Bizim onlara verdiğimiz ültimatom ortada. Amerikalılar üzerinden de verdik, basın üzerinden de verdik. Kime? YPG’ye. Milletlerarası terörist savaşçı niteliği taşıyan, Türkiye’den, İran’dan, Irak’tan gelmişlerin  terk etmeleri gerekiyor. PKK’lı takımların ülkeyi terk etmeleri gerekiyor. Şu anda buna yönelik bir hazırlık da görmüyoruz, niyet de görmüyoruz, açıkçası. Ve bekliyoruz.

Biz ültimatomları yahut kuralları söylerken, şunun için söylüyoruz. Şayet askeri harekat olmasını istemiyorsanız, bölgede, ne bizim tarafımızdan, ne Suriye’deki yeni idare tarafından, bunun kuralları belirlidir. Bu kuralları çok kolay bir formda, sadık bir halde, hiçbir şeyden, hiç kimseden saklamadan ortaya koyuyoruz. Nedir koşullarımız size? Memleketler arası öbür ülkelerden gelen terörist savaşçıların ülkeyi terk etmesi. PKK’lı idare takımının ülkeyi terk etmesi. Terör örgütünün üst seviye yöneticilerinin Suriye’yi terk etmesi gerekiyor. Onlar kendilerini biliyorlar, isimleri bizde var. Daha sonraki takımların silahlarını bırakarak yeni sisteme dahil olmaları gerekiyor. Bu kansız, sorunsuz bir geçiş. Buna karşılık, oradaki PKK’lı olmayan, aziz Suriyeli Kürtleri canlarına, mallarına rastgele bir ziyan gelmeden olağan hayata katılmaları ve yaşamaları gerekiyor. Yani Suriyeli yeni idare de bunun garantisini bize veriyor. Zira koşullarımız ortasında bu da var.

Suriyeli, Kürt vatandaşların da canları, malları garanti altında olacak, yeni idareye katılacaklar. Eşit yurttaş olarak orada var olacaklar. Natürel, onun da garantisini istiyoruz. Zira Esad devrinde Kürtlerin bir kısmına vatandaşlık verilmemişti. Kimlik verilmemişti. Ben MİT müsteşarı iken, bu ihtilalden evvel, iç savaştan evvel yaptığım görüşmelerin bir kısmı Cumhurbaşkanımızın talimatıyla bunu halletmek üzerineydi. Yani bu insanlara yazık. Kendilerine hayat kuramıyorlar, gidiyorlar. PKK’nın kucağına düşüyorlar, öteki mafyaya düşüyorlar. Size de ziyan, bölgeye de ziyan. Yani bu türlü bir şey olmaz. İnsanlık dışı muamele olmaz. Şu anda onun ortadan kalkması gerekiyor doğal ki.

“PKK SORUNU SÜRERSE TAHLİL ASKERİ HAREKAT”

Terör örgütü YPG konusunda beklenen yapılmazsa gereği yapılacak. Gereği askeri operasyondur. Sen terör faaliyeti içerisindesin. Bunu kendin de kabul ediyorsun. Toplamışsın dünyanın her tarafından adamları. Diğerinin toprağını işgal etmişsin. Petrolün üstüne çökmüşsün. Diğerine hapishane hizmetleri sunarak para alıyorsun. Bu türlü bir nizam kurmuşsun, milletlerarası nizam. Hangi ülkeden, hangi servisten, hangi ülkenin askeri yetkilisinden ne duydun, ne aldın, kime ne kelam verdiğinin haddi hesabı yok ortalıkta. Yani bu maskaralığa artık bir son verilmesi gerekiyor bölgede. Benim için tehditsin, Suriye için tehditsin, Irak için tehditsin, bölge için tehditsin, en kıymetlisi Kürtler için tehditsin. Artık bu tehditin, bu yanlışlığın, bu çılgınlığın ortadan kalkması gerekiyor. Kaç yıldır mağarada yaşayan insanların yönettiği, bu insanları mağaraya çekip, örgüt kurup yönetmeye başladıkları vakit internet yoktu. Birçok şey yoktu.

“PKK ABD’YE HAPİSHANE HİZMETİ VERİYOR”

Amerika orada çeşitli mazeretler için vardı. Şu anda bilhassa oradaki varlığını Biden idaresi periyodunda devam ettirirken geliştirdikleri mazeretlerin yüzde 85’i gitmiş durumda. İran varlığını, Rus varlığını mazeret ediyorlardı. Artık DEAŞ ile ilgili bir mevzu var. DEAŞ  ile gayret sıkıntısını gündeme getiriyorlar. Orada şunun altını çizmek lazım. Yabancı medyaya da söylüyorum. Artık DEAŞ ile çaba diye sundukları bahis PKK’nın onlara verdiği hapishane hizmetleri.

11 Eylül olaylarından sonra Amerika biliyorsunuz teröre karşı savaş diye bir global koalisyon oluşturdu. Ve dünyanın her yerinden topladığı savaşçıları kendisine ilişkin, lakin Küba’da bulunan Guantanamo’da bir cezaevi kurdu, oraya koydu .Herhangi bir yargılama hukukuna, hiçbir hukuka tabi değiller. Aslında o denli olsun diye bir yer bulundu. Lakin bu Amerika’daki siyasetçileri çok güç durumda bıraktı. DEAŞ’la gayret sonrasında da yakalanan yabancı savaşçılara, Avrupa’dan başta olmak üzere gelenleri koyacak bir yer aradılar. Avrupalılar kendi vatandaşlarının kendileri istemiyor. Yani DEAŞ’lı, Belçikalı adam var. Natürel. DEAŞ’lı, Fransız adam var. İstemiyor. İngilizler istemiyor. Onu almak, yargılamak istemiyor. Orada ölsün ya da diğer bir şey olsun diyor. Yani bir cins Suriye’ye Guantanamo muamelesi yapıyor. Ve onun da gardiyanlığını PKK yapıyor.

“CUMHURBAŞKANIMIZ DEAŞ İÇİN TALİMAT VERDİ”

Cumhurbaşkanımızın talimatıyla Ulusal Savunma Bakanımızla çalıştığımız bir husus. Cumhurbaşkanımız şunun da talimatını verdi, DEAŞ için “Başka kimse denetim altında tutamayacaksa ben kendi askerimle bunu denetim altında tutarım”. Türkiye olarak biz buna da hazırız. Şu anda tüm aktörlerin davranışlarını tahlil ediyoruz.

Birinci periyodunda Trump bu mevzuda çok gerçekçi sorular sormuştu ve tatmin edici karşılıklar alamayınca askerlere burayı boşaltın talimatı verdi. Ama sistem adamı dinlemedi. Bu da Amerikan sisteminin bir garipliği. Artık yeni periyotta tekrar bakacağız ne istikamette karar verilir. Trump ne der? Sistem dinler mi? Onları görmem lazım diyorsun. Şöyle, bu Amerikan davranışı açısından değerli. Cumhurbaşkanımız mevzularını, hudutlarını çok net çizdi. Bizim halimiz muhakkak. Biz kan dökülmeden bu sorun hallolsun istiyoruz. Şam’ın artık yeni bir sahibi var. Yeni idare var. Yani Suriye halkı artık idaresi kendi eline alıyor. Bunlar, bu adamların zira kendi hudutları içerisinde kalıyor. Evvelce Esad’ın bu türlü bir şeyi yoktu. Bunlar şayet buna karşı dururlarsa, o vakit atılacak adımlar belirli. O vakit bunların niyetinin ne olduğu da muhakkak. Bunların niyetinin aslında rastgele bir ülkeyle barış içerisinde olmak değil, bulundukları yerde terör ve kaos çıkartmak üzere bir niyetleri var manasına gelir. Ancak buna da kimse müsaade etmez.

Trump kişilik olarak kendi başkan diplomasisini yürüterek sonuca ulaşmak konusunda istek sahibi bir insan. Son iki demokrat lider profili Obama ve Biden’a baktığımız vakit aşağıda oluşturulmuş görüşleri temsilciliğini yapan bir başkan profili oluyor.

Trump, ‘ben başkanım, halk beni seçmiş, benim görüşlerim var, ben bu görüşlerle hareket etmek istiyorum. Diğerine eksantrik görülebilir, diğerine daha farklı görülebilir lakin ben buyum ve ben bunu da hiç kimseden saklamadım’ Halk bunu seçti ve ben bu türlü davranıyorum.’ diyor. Türk-Amerikan bağlantılarını ilerletmede bir artı bir şey üretebilir mi? Baştan peşin karar vermeyeceğiz Gelecek, bakacağız, göreceğiz. Kendi mevzularımızı net bir biçimde söyleyeceğiz, onlardan da net bir biçimde dinleyeceğiz ve konularımızı uygar bir formda ilerletmeye çalışacağız. Cumhurbaşkanımızın kendisiyle nitekim uygun bir dostluğu var. Başkanlar birbirlerini tanırlar. Önderlerin kendi inisiyatifleriyle kurdukları bir ilgi alanı vardır. O alandan da biz artık istifade ederek yolumuzu ilerletmeye çalışacağız.