Bal üreticileri uyarıyor: “Bal güvene dayalı alınır ve tüketilir”
Türkiye’de bal kullanımı epeyce ağır. Bilhassa Rize’de kahvaltı deyince akla bölgeye has çeşit çeşit ballar akla gelir. Kahvaltıdan fazla sıhhat için kullanılan ballarla da ön plana çıkan Rize’de bilhassa yüksek rakımlı yaylalarda üretimi gerçekleştirilen ballar herkesin ilgi odağıdır. Karakovan balından tutun, türkülere husus olan Andon Balı, Anzer Balı, Ayder Ayder Balı’na kadar türlü türlü çiçek balının yanında şifa deposu Delibal olarak bilinen Komar Çiçeği Balı da kentte ve çeşitli bölgelerde epeyce ilgi görüyor. İnternet üzerinden de hayli fazla satılan ve haklarında çeşitli reklamlar yapılan bu balların tümü de gerçek bal olmayabiliyor. Dolandırıcıların vatandaşın sıhhat için tükettiği bala bile düzmece karıştırdığı bu ortamda üreticiler tüketicileri ‘istismar edilmeye’ karşı uyarıyor.
Rize’nin Andon diye bilinen Küçükçayır Köyü’nde dededen kalma miras üzere arıcılığını sürdüren Nazım Mengene, yalnızca tüketicinin değil bir üreticinin de kendi balı dışındaki bir balın gerçek olup olmadığını yiyerek anlamasının çok kolay olmadığını hatta bazen mümkün olmadığını tabir ediyor. O nedenle tüketicileri güvendikleri üreticiler veya Arıcılar Birliği vasıtası ile dolumu gerçekleşmiş, mühürlenmiş balları almaları konusunda uyaran Mengene, sıhhat için tüketilen balın insanların sıhhatini bozmaması için denetimli tüketilmesini öneriyor.
“Ben bir balın düzmece olup olmadığına kesin kanaat getiremiyorum”
Balın düzmece olup olmadığını anlamanın en hoş yolunun üniversiteler aracılığı ile yapılan tahliller olduğuna vurgu yapan Mengene, klâsik metotların yanlışsız olmadığını kaydederek “Bir tüketicinin balın sahtesini anlaması mümkün değil. Mesela komar balı. Ya kendin yapacaksın, ya da kendin üzere güvendiğin birisini bulup ondan alacaksın veya bunun analizlisini, yani Rize Arıcılar Birliği tarafından üniversiteye tahlile gönderildikten sonra dolumu yapılmış, analizi bal alacaksın. Başka türlü bir balın düzmece olup olmadığını, şekerli olup olmadığını ben anlamıyorum da artık anlayan var mı? Nasıl anlıyor bilmiyorum. Birisi kaşığı havaya kaldırıyor ‘Akarsa baldır’ diyor başkası ‘Akmazsa baldır’ diyor. O tıp şeylere ben inanmıyorum. Çocukluğumuzdan beri arıcılık yapıyorum. Bizde deden toruna miras üzere. Ben tekrar de bir balın geçersiz olup olmadığına kesin kanaat getiremiyorum. Bazen anlıyorsun fakat yeniden de yanılıyorsun. Bunun en hoş tekniği ya kendin yapacaksın, ya kendin üzere güvendiğin birisini bulup ondan alacaksın, ya da analizi mühürlüsünü alacaksın” dedi.
“Bal kristalize olarak kendini doğal muhafazaya alıyor”
Balın kristalize olması yani vatandaşların tabiri ile şekerlenmesi durumunun balın düzmece olduğu manasına gelmediğini tersine gerçek olduğu için kendisini muhafazaya aldığının bir göstergesi olduğuna vurgu yapan Mengene “Kristalize olan bal kendini doğal muhafazaya alıyor. Bu uydurma olsa, glikozdan yahut öbür bir husustan yapılmış olsa bu hali almaz. Sen istesen de geçersiz bala bu hali aldıramazsın. Kimileri bu şekerlenmiş diyor fakat bu şekerlenme değil. Bu kendini doğal muhafazaya alıyor. Şayet bir bal kendini doğal müdafaaya alıyorsa bu gerçek baldır. 40 derecelik ılık bir suda beklediği vakit kristalize olmuş bal olağan halini alabiliyor. Fakat yüksek derece suda ısıtmaya kalkıldığında yahut kaynatıldığında bütün özelliklerini kaybeder” biçiminde konuştu.
“Artık parasını bile sormuyoruz. Kâfi ki güzel bal olsun”
‘Yeter ki gerçek bal olsun’ diyerek fiyatına bakmadan güvendiği şahıslar bal alıp tükettiğini tabir eden Naim Balcıoğlu isimli vatandaş “Bal her sabah yerim. Çokta tüketirim. Bu ortamda bal almak çok güç. Üreticiye güveneceğim ki alıp bal yiyeceğim. Birtakım arıcılar kendisinden kuşku ediyor sanki gerçek bal hangisi diye. Ben balı severim. Bende kestane balı olur, çam balı olur, bütün ballar olur ve ben yerim. Sabah kahvaltılarında tereyağı ve bal kesinlikle yerim. Geçersiz baldan kaçabildiğimiz kadar kaçıyoruz. Sevdiğimiz, güvendiğimiz arkadaşlardan kaliteli bal alıyoruz. Ben Güneysu Kanbozluyum. Dağ balı alıyorum. Artık parasını bile sormuyoruz. Kâfi ki güzel bal olsun” dedi.
“Benim anlamam mümkün değil lakin anlayan varsa onu da bilmem”
Balı yeniden güvendiği bireyden aldığını söz eden bir diğer tüketici Emine Terzi ise “Balı yiyerek gerçek olup olmadığını anlamıyoruz. Güvendiğim yerlerden bal alıyorum, yoksa ben onu uydurma mi değil mi diye anlayamam. Benim anlamam mümkün değil ancak anlayan varsa onu da bilmem” ifadelerini kullandı.
