Bir insanın en büyük eseri yaşamıdır
Yazar Mehmet Altıparmak’ın kaleme aldığı “Bir Filozofun Romanı – Nurullah Topçu”, Nar Genç Yayınları’ndan okuyucuyla buluştu. Abdülkerim Lale’nin sorularını cevaplayan Altıparmak, kitabını yazma sürecini anlattı ve Topçu’yla ilgili dikkati çeken bilgiler verdi.
Nurettin Topçu’ya olan ilginiz nereden geliyor?
Nurettin Topçu, yapıtlarıyla birinci tanıştığım andan itibaren ünsiyet kurduğum bir isim oldu benim için. Onun üslubu ve sorunları ele alışı metafizik bir cazibeye dönüştü vakitle. Her neyi husus edinirse edinsin ahlaki olanın kaygısını taşıması onun manevi iklimine girmeye çekiyordu beni. Yazıları akıl dünyamıza hitap eden filozofik metinler olduğu kadar ruh dünyamıza hitap eden manevi metinlerdir birçok vakit. Onu okuduğumda rasyonaliteyle güzel harmanlanmış bir metafizik aleme girdiğimi söyleyebilirim. Kimi metinleri kimi okurlar için kapalı gelebilir, itiraf edeyim ben de bu zorlukları yaşadım. Ancak bir “ruh amelesi” olmanın bedeli de olmalı değil mi? “Ruh amelesi” Topçu merhumun kullandığı bir tabir, çok hoşuma masraf. Bir ruh amelesi olma istikametinde yürümek istiyorsak bu emeği vermeli. Metinler mi kapalı, biz mi o metinleri açık halde anlayacak zaviyede değiliz? Bir okur olarak bunun da muhasebesini yapmalı.
Sadece yazıları, kitapları üzerinden gelişen bir hayranlık mı bu?
Tabii ki bununla hudutlu değil. Beni merhum Topçu’ya hayran kılan şey yapıtları olduğu kadar tahminen de daha fazlası hayatı. Bir insanın en büyük yapıtı hayatı değil midir esasen? Onun her yazısının temel konusu değilse bile kesinlikle fonda yer alan ahlak mevzuunun şahsen hayatının her anında olduğunu gördüm. Çocukluğunda, talebeliğinde, hocalığında, talebeleriyle olan bağlantılarında, siyasetle olan münasebetinde her anına sinmiş yüksek bir ahlaki seciye sahibi olması Topçu’ya hayran olmamın temel sebebi. Hayatı yazdıklarına şahit bir isimdir Topçu! Doktora sonrası Fransa’da hoca olarak kalma teklifini kabul etmeyip Anadolu çocuğuna hizmet için dönme davranışı, siyasette istese kıymetli mevkilere gelebilecekken muallim olarak hizmet etmeyi tercih etmesi ve daha birçok davranışı merhum Topçu’nun hayatının her anında rastgele bir şahsi çıkar gayesiyle davranmadığını gösterir. Her aksiyonunda büyük adamlara has diğerkamlık vardır. Onun hayatı isyan ahlakının pratiğidir.
Merhum Nurettin Topçu’yu yazma münasebetiniz onun bu ahlaki seciyesi diyebilir miyiz o vakit?
Elbette denebilir. Bunun yanına öbür nedenleri de sayabiliriz. Onun hareket ideolojisi, isyan ahlakı, iktisada ve siyasete ait vicdan ekseninde bakışı da kıymetli olmuştur. Alışılmış bir de mümin bir filozof olması. Maalesef bizde, mütedeyyin milliyetçi toplulukta, ideolojiye daima aralı yaklaşılmıştır. Birden fazla vakit bir öcü üzere de görülmüştür. Bu yaklaşımın oluşmasında kesinlikle pozitivist eğitim siyasetlerinin tesiri olmuştur, inkâr edilemez. Nurettin Topçu bu çelişkiyi çözen bir isim olmuştur kanaatimce. Akıl ve kalp ikiliğini ortadan kaldırmış bir isim. Onun yaklaşımıyla şekillenmiş bir toplumun pratiktekinden çok yeterli olacağı katidir. Mesuliyete, vicdana ve kalbe dayanan bir toplum.
Eseriniz biyografik roman tipinde bir eser. Neden bu çeşidi tercih ettiniz pekala?
Merhum Topçu’yla ilgili yazılmış biyografi kitapları var. Bunun dışında anı çeşidi kitaplarda kimi anılar nakledilmiş. Akademik çalışmalar da var. Hepsinden istifade ettim. Bu yapıtları ortaya koyarak Nurettin Topçu’yu tanıtma katkısında bulunan herkese teşekkür ediyorum. Biyografik roman olarak bir yapıtın daha ilgiyle okunabileceğini düşündüm. Bu romanda Topçu’nun hayatını bir talebesinin gözünden anlatırken, ömrüne paralel olarak kanılarını de anlatmaya uğraş ettim. Öbür taraftan da Topçu metinleriyle bir tanışıklık kurma imkânı ortaya koymaya çalıştım. Gençlerin bu çeşit ile Nurettin Topçu’yu tanımalarının daha mümkün olduğunu düşündüm.
Kitabın ismi “Bir Bilim Adamının Romanı” kitabını ziyadesiyle çağrıştırmıyor mu hocam?
Evet, haklısınız. Tam da bunun için konulmuş bir isim! Bu çağrışım için yapılmış bir isimlendirme. Şöyle ki; bu eser biyografik roman cinsinde bir eser ve bu yapıtın isminde bahis edinilen kişinin ismi kesinlikle geçmeli diye düşündüm. “Bir Bilim Adamının Romanı-Mustafa İnan” benim çok beğendiğim bir eser, bu nedenle isim konusunda birinci olarak çağrışım yapması benim için de doğal idi ama bu kalıbı kullanmanın öykünme olacağını düşündüğüm için birincinin vazgeçtim. Zihnimde birçok isim gezindi ancak Nurettin Topçu’nun filozof olduğunu lisana getirmek için bu ismi bilhassa seçtim. Malum; akademilerde kimin felsefeci olduğu, kimin filozof olduğu tartışmalı bir konudur. Ben bilhassa bunu da lisana getirmek istedim. Nurettin Topçu bir filozoftur. Hayatın her alanına dair bütünsel, dengeli ve orjinal fikirler ortaya koymuş bir filozof. Öteki taraftan “Bir … nın Romanı” kalıbının bir gelenek üzere kullanıldığını fark edince bu isimlendirmenin uygunluğu zihnimde tam olarak oturdu diyebilirim. Mesela “Goethe: Bir Dehanın Romanı” Hasan Ali Yücel’in 1932 tarihli kitabı, “Ziya Gökalp – Bir Fikir Adamının Romanı” Mehmet Emin Erişirgil’e ilişkin 1951 tarihli kitap, birebir müellife ilişkin 1956 tarihli “Mehmet Akif – İslâmcı Bir Şairin Romanı” kitabı ve “Bir Hülya Adamının Romanı Ahmet Hamdi Tanpınar” ise Orhan Okay’ın yapıtı.
Nurettin Topçu’nun anlaşılmasına sunduğunuz alanında birinci böylesi değerli bir çalışma için teşekkür ederiz Mehmet Hocam. Okuru çok olsun.
Hocamıza rahmet olsun. Bu fırsatı verdiğiniz ben de size teşekkür ederim.
