Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Gazze politikası! Askeri müdahale gerçekçi mi?
İsrail zalimliği Gazze Şeridi’nin her noktasında kendisini hissettiriyor. Savaş kabahatlerinin her an yaşandığı bölgede, soykırım ve aç bırakma siyasetini artıran İsrail’e karşı, milletlerarası toplum kayıtsız kalmış durumda.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki Türkiye’nin, Gazze’de ateşkes ve iki devletli tahlile yönelik diplomatik girişimleri yoğun bir formda sürdürülüyor.
Milat muharriri Ersan Ergür’ün bugünkü, “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Gazze siyasetlerine yönelik tenkitlere karşı tarihi, dini ve stratejik bir değerlendirme” başlıklı yazısı şöyle:
“Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Filistin sorununa dönük olarak Gazze özelinde izlediği siyasetleri iç ve dış kamuoyu nezdinde çoğunlukla takdir edilmektedir. Toplumun geneli ve İslam ülkelerinin tamamı Erdoğan’ın telaffuzlarını ve diplomatik çıkışlarını Filistin halkıyla tam bir dayanışma içerisinde olduğunu düşünmektedirler.
Fakat ne hikmetse birtakım dini yapılar, sivil toplum kuruluşları ve kanaat başkanları, bu dayanağın “söylem düzeyinde” kaldığını ve askeri ya da ekonomik boyutta daha sert adımların atılması gerektiğini söz etmektedirler. Lakin bu eleştirel yaklaşımların tarihi, dini, stratejik ve gerçek politik açıdan gerçekçi olmadığını fark edememektedirler.
Üstelik bu yaklaşımlarıyla, Türkiye’yi bir an evvel askeri bir kıskaca almak isteyen ABD ve İsrail üzere Batılı emperyalist devletlerin zihin gerisindeki beklentilerine hizmet ettiğini görmemekte ısrarcı davranmaktadırlar. Bu durum en hafif tabirle bir gaflet hali olarak yorumlanabilir. Çünkü tarihî olarak, bilhassa Soğuk Savaş periyodundan bu yana Batılı güçler, İslam coğrafyasındaki tepkisel hareketleri provoke ederek kendi çıkarlarına hizmet eden istikrarsız ortamları hazırlamışlardır. ABD Büyük elçisi April Glaspie’nin yönlendirmesi ile Irak’ın Kuveyt’i işgali sonrası gelişen süreç ya da Arap Baharındaki kimi yönlendirmeler, bu stratejilerin tarihi örnekleri ortasındadır. Hasebiyle, sabırsız, ölçüsüz ve hazırlıksız yapılacak askeri bir teşebbüs Türkiye’nin jeopolitik durumunu zayıflatırken tıpkı vakitte dış müdahalelere açık hâle getirecektir.
1. Siyer açısından Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın halinin kıymetlendirilmesi;
Hem peygamber hem bir devlet insanı olan Peygamber (sav) Efendimizin 23 yıllık İslam tebliğ inşasını biz üç periyot üzerinden ele alacağız: Mekke periyodu, Medine devri ve Mekke’nin fethi. Bu üç süreç birbirlerinden bağımsız olarak değil bütüncül olarak ele alınmalıdır. Zira örnek bir şahsiyet Olan Peygamberin İslam’ı inşa süreci kıyamete kadar örnek olarak ele alınmak durumundadır. Yaşanan olaylar, karşılaşılan sorunlar bu üç periyodun bir numunesi olarak değerlendirilirse beklentilere isabetli tahlil teklifleri getirilebilir.
Mekke periyodunda baskı, azap ve ambargolara maruz kalmalarına karşın askeri hareket ve direnişe başvurmamışlar, sabırla İslam’ı bildiri etmeye devam etmişlerdir. Medine’ye hicret sonrası oluşan siyasi ve askerî güç ile kendilerini savunmuşlardır. Gerçekten Bakara 190. ayette “Size savaşanlara karşı siz de Allah yolunda savaşın. Ama sonu aşmayın. Doğrusu Allah, hudut aşanları sevmez.” buyruğu, meşru savunma anlayışı ile Müslümanların askeri manada nasıl adım atmaları gerektiğini ortaya koymuştur. Mekke’nin fethi sonrası ise adaletle hükmetmişlerdir.
Kısacası, Hz. Peygamber (sav) zulüm ve baskılara karşı sabretmeyi, toplumsal direnci ve akılcı siyaseti öne çıkarmışlardır. Nihayetinde müşriklere karşı koyabilecekleri bir devlet gücüne ulaştıktan sonra zulme dur diyebilmişlerdir. Bu durum, Erdoğan’ın da mevcut kurallar altında öncelikle diplomasi, kamuoyu oluşturma, insani yardım ve ittifak stratejileriyle hareket etmesini yasallaştıran tarihi bir örnektir. Bu çerçeveden bakıldığında Türkiye’nin, gücün yanlışsız vakitte ve yerde kullanılmasına dayalı stratejik sabır politikası ahlaki ve peygamberi bir anlayışa dayanmaktadır. Türkiye’nin Gazze’ye direkt askerî müdahalede bulunması uluslararası hukuka nazaran yasal olmamakla birlikte jeopolitik ve askeri manada da gerçekçi değildir. Türkiye’nin yürüttüğü diplomatik sistem ve insani yardım odaklı yaklaşım uluslararası diplomaside yükünü artırmaktadır. Böylece Filistin davasına uzun vadeli ve tesirli bir tahlil oluşturma fırsatını yakalayabilir. Türkiye, duygusal reaksiyonlar yerine stratejik akılla hareket ederek hem Filistin’e hem de kendi ulusal çıkarlarına hizmet eden istikrarlı bir siyaset izlemektedir. Bu durum mutlaka güçlü Türkiye’nin inşası sonrası askeri güç kullanımının hayata geçirilmesine imkân verecektir.
2. Cumhuriyet Sonrası Devlet Yapısı ve Askeri Gerçeklikler;
Osmanlı’nın dağılması ile kurulan Türkiye Cumhuriyeti, seküler ve Batı endeksli bir dış siyaset benimsemiştir. Devletin dış siyaseti uzun müddet NATO, ABD ve Batı bloğunun çıkarlarına uygun olarak oluşturulmuştur. Erdoğan’ın iktidara gelmesi ile bu anlayış yavaş yavaş medeniyet coğrafyamıza yönelik siyaset anlayışına evrilmiş ve Türkiye yeni yeni batıdan bağımsız ve çok kutuplu bir dış siyaset anlayışını tatbik etme imkanını yakalayabilmiştir. Lakin bugün dahi kamu kurumlarında ve bürokraside bu tesir hissedilmektedir. TSK’nın bilhassa hava kuvvetleri, orta ve yüksek irtifa hava savunma sistemleri, balistik füze ve hava taarruz sistemlerinde gelişimini sürdürme çabasındadır. Bu durum Türkiye’nin direkt bir askeri müdahalesinin önünde kritik bir mahzur teşkil etmektedir. Bu gerçek politik gerçeklik karşısında hamasi ve idealist telaffuzlar ile aşılabilecek bir durum değildir. Bu nedenle istikrarlı bir strateji izlenilmesi bir zorunluluktur.
3. Memleketler arası Hukuk ve Diplomasi İşleyişi Açısından Tenkitlerin Kıymetlendirilmesi;
İsrail ile ticaretin sürmesi ya da büyükelçiliğin kapatılmaması üzere bahisler sıklıkla eleştirilmektedir. Lakin bu durumlar milletlerarası hukuk ve diplomasi işleyişi içerisinde kıymetlendirilmesi gereken bir durumdur. Şöyle ki;
Büyükelçiliği kapatmak, Viyana Diplomatik Alakalar Kontratı (1961) çerçevesinde sembolik bir yansıdır. Fakat bu adım, bilgi akışını ve kriz anlarındaki diplomatik hareket kabiliyetini ortadan kaldırabilir (United Nations, 1961).
Dünyada savaş halindeki ülkeler bile bazen büyükelçiliklerini kapatmaz; bu yapılar iletişim, arabuluculuk ve istihbarat elde edilmesi üzere kritik faaliyetleri yürütürler.
BM Koşulu, Unsur 33: “Herhangi bir uyuşmazlık durumunda taraflar, arabuluculuk, müzakere, güzel niyet teşebbüsleri üzere yollarla barışçıl tahliller aramakla yükümlüdür.” Halinde diplomasinin değerine değinir. Bu durumda büyükelçilik kapatmak, bu hakkın en değerli yerlerinden birini ortadan kaldırır.
Türkiye, 2 Mayıs 2024 tarihinden itibaren İsrail ile tüm ticari bağlantıları büsbütün kesmiştir. Ticaret Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya nazaran, ihracat, ithalat ve transit süreçler dahil olmak üzere tüm eser kümelerinde ticaret durdurulmuş ve gümrüklerde yahut özgür bölgelerde İsrail ile rastgele bir ticaret yapılmasına müsaade verilmemektedir. Türkiye’nin İsrail ile ticareti kesmediği tarafında ki argümanların gerçeği yansıtmadığını resmî kurumlar defaten ilan etmiştir. Argüman edildiği üzere küçükte olsa giden birtakım ticari mallar kayda kıymet bir tesir oluşturmamaktadır. Ayrıyeten argüman edildiği üzere var olan bir ticaret Türkiye’nin İsrail ile ticareti sürerken Filistin’e yardım göndermesi, ticaretin kesilmesi durumunda Filistin’in ziyan göreceği gerçeğine dayanmaktadır. Zira Filistin’e mal sevkiyatının büyük kısmı, hala İsrail gümrüklerinden ve limanlarından geçmektedir.
Filistin’e giden mallar (gıda, sıhhat, inşaat vs.) İsrail gümrüklerinden geçmek zorundadır.
İsrail, Gazze ve Batı Şeria’ya geçişleri sadece kendi denetimi altındaki liman ve hudut kapıları üzerinden kabul eder.
Türkiye, Filistin halkının temel ihtiyaçlarını sağlayabilmek için İsrail’le aşikâr seviyede ticari ilişkisini sürdürmek zorundadır.
Türkiye’de faaliyet gösteren Filistinli şirketler ve STK’lar, İsrail-Türkiye ticaretinin açık olmasından yararlanarak insani yardımı ve ekonomik desteği ulaştırabilmektedir.
Stratejik olarak;
• Ticaret büsbütün kesilirse İsrail kaybetmez, lakin Filistin kaybeder.
• Türkiye’nin mal gönderemediği bir ortamda İsrail ablukasını daha da derinleştirir.
• Türkiye’nin ekonomik erişimi kısıtlanırsa, Gazze’deki sivil halk izole olur ve İsrail bunu daha az maliyetle sürdürebilir.
4. Stratejik ve Vicdani İstikrarda Erdoğan’ın Pozisyonu
Erdoğan’ın telaffuzları hem kamuoyunu hem İslam dünyasını harekete geçirmeyi hedeflemektedir. Yalnızca politik çıkarları değil, dini ve vicdani sorumlulukları da üstlenen bir başkan profili çizmektedir. Bununla birlikte Erdoğan, şunları tıpkı anda yapmaya çalışmaktadır:
Filistin’e insani yardım sağlamak için İsrail ile en az diplomatik teması sürdürmek,
Memleketler arası arenada Filistin’in yasal davasını lisana getirmek,
Türkiye’nin durumunu koruyarak bölgesel barış gayretlerine liderlik etmek.
Bu strateji, yalnızca bugün için değil, gelecekte kurulacak adil bir barış sistemine de Türkiye’nin katkısını teminat altına almak içindir. Benzeri bir yaklaşım, Libya iç savaşında da izlenmiş; Türkiye, başlangıçta NATO müdahalesine karşı çıkmasına karşın, operasyonu engelleyemeyince direkt ataklara katılmaksızın koalisyona deniz güvenliği dayanağı sunmuş, böylelikle harekât sonrası Libya’nın yine inşasında ve yasal hükümetin desteklenmesinde faal bir rol üstlenebilmiştir.
Sonuç olarak;
Cumhurbaşkanı Erdoğan’a karşı yapılan tenkitler, vicdani ve dini bir hassasiyetten kaynaklanmış olsa da tarihsel-siyer bakışı, gerçek politik anlayış ve milletlerarası hukukun gereği bütünsel olarak uygulanabilir değildir. Erdoğan, Peygamber Efendimiz’ in Mekke periyodundaki sabrını, Medine devrindeki stratejik inşasını ve Fetih sürecindeki ölçülü güç kullanımını örnek alan bir siyaset yürütmektedir. Bu siyasetlerin yalnızca Türk devlet aklının değil, birebir vakitte İslami bir hikmet anlayışının eseri olduğu formunda değerlendirilmelidir.”
