Elektrik faturalarında yeni dönem! Bakan Bayraktar duyurdu
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Anadolu Yayıncıları Federasyonu tarafından organize edilen toplantıda ortalarında Kanal 7 Ankara Temsilcisi ve Haber7 Muharriri Mehmet Acet’in de yer aldığı gazetecilerin sorularını yanıtladı.
“1 MART’TA FATURALARA YANSIYACAK”
Elektrik faturalarında şubat ayından itibaren yapılacak değişikliğe ait soruya cevap veren Alparslan Bayraktar, “Şimdi elektrikte aslında birkaç aydır anlatmaya uğraş ettiğimiz bir süreç şubat itibariyle başlıyor. Muhtemelen kimi abonelerin, kimi vatandaşlarımızın faturaları şubat içerisinde de gelebilir lakin temel itibariyle 1 Şubat’tan itibaren başlayan fatura devrinde 1 Mart’ta faturalara yansıyacak bir uygulamamız var. Orada da temelde işin özü şuradan hareketle oluşuyor. Artık Türkiye’de elektrik ve gazda büyük bir takviye var. Vatandaşların hepsine uyguladığımız yani dayanağa muhtaçlığı olana da olmayana da uyguladığımız bir model var. Özellikle bu pandeminin tesiri o devirde yaşanan ekonomik daralma o süreçlerde biraz daha artan elektrik ve doğal gaz fiyatlarının olağandışı artmasını bir formda göğüslemek ismine vatandaşlarımıza devletimizin uyguladığı bir dayanağımız var” dedi.
BU SENE 430 MİLYAR DOLARLIK DAYANAK VERİLECEK
Bakan Bayraktar’ın açıklamalarında öne çıkanlar:
Bu geçtiğimiz yılın sayılarıyla 400 milyar civarında 2024 sayılarıyla. Hasebiyle 2023’te 275 milyar lira civarında oldu. Bu sene de yeniden bütçede elektrik tarafında 230 milyar, doğal gaz tarafında 200 milyarın üzerinde bir sayı gözüküyor. Artık biz bunu yaparken bir taraftan da orta vadeli programla vesaireyle ortaya şunu koyuyoruz. Diyoruz ki, Türkiye evet bu takviye programında vatandaşlarına güç fiyatlarını nasıl daha az yansıtabiliriz. Bu noktada bir irade ortaya koydu Cumhurbaşkanımız lakin dayanağa gereksinimi olmayan kümeleri da destekliyoruz. Yani bu sefer aslında dayanak paketiniz var. Bunu hangi kümelere hakikat halde dağıtmanız, daha adil, toplumsal adaleti içeren formunda nasıl dağıtabiliriz? Noktasında bir niyetle yola çıktık. Orada yapılabilecek birkaç şey var. Artık Türkiye’de aslında tahminen onu da biraz daha bahsetmek lazım. 2 tane dayanak programımız var. Bir tanesi dar gelirli vatandaşlara yani Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığının belirli kriterine uyan ki o kriterlerden bir tanesi şu. 2 kişi yaşanılan bir meskende kişi başı gelir minimum fiyatın üçte birinden az ise siz Aile Toplumsal Hizmetler Bakanlığının elektrik dayanağı alacak kümeye dahil oluyorsunuz.
Dolayısıyla biz onlara 75 kilovat saate kadar tüketimlerinden hiçbir bedel almıyoruz. Yani o meskende tüketim 120 kilovat saat oldu diyelim, faturasını PTT’de ödemeye gittiğinde 75 kilovat saatin karşılığı sıfır çıkıyor. Hiçbir şey ödemiyor. 75 ila 120 ortasındaki 45 kilovat saati de bizim şu anda bütün vatandaşları desteklediğimiz o düşük tarife kısmından ödüyor. Bu türlü bir takviye kümemiz var. Bu da 4.1 milyon abone yaklaşık. Türkiye’de 42 milyon abonemiz var konutta. Yüzde 10 üzere düşünebiliriz. Bu kümeye biz özel bir takviye veriyoruz. Yani bunlar dar gelirli içerisinde biraz evvel söz ettiğim gelir kümesinde olan vatandaşlarımız. Bir de hepimizin içerisinde olduğu yani bu abone kümesinin dışındaki kümenin içerisindeki vatandaşlarımızda da yani bizler de işte malumunuz 240 kilovat saate kadar bir fiyat var. Tarife var. 240’ın üzerine çıktığınızda o çıkan kısma bir yüzde 50 artırımlı fiyatla elektriği alıyorsunuz. Lakin bütün bunlara baktığınızda düşük kademede, yüzde 60’ını elektriğin devlet karşılıyor. Yüksek kademe yani 240’ın üzerindeki kısmında yüzde 40’ını karşılıyor.
1.2 MİLYON ABONEYİ ETKİLEYECEK
Yani şayet 100 liralık bir faturanız varsa rahatlıkla şunu söyleyebiliriz. Yüzde 50’sini devlet karşılıyor. 440 lira civarında bir faturanız varsa onun yüzde 60’ını karşılamış oluyor. Yani düşük kademede kaldığınız için. Bir de bu türlü bir dayanak kümesi var. Ancak burada artık yapmaya çalıştığımız şey şu. Türkiye’deki ortalama elektrik tüketimi. Natürel şu yapılabilirdi. Yani dayanak kümesi nasıl dar gelirli vatandaş tanımlandı ve orada bir şey oluşturulduysa bu tarafta da gelir seviyesi yüksek, takviyeye muhtaçlık duymayan bir küme da oluşturulabilirdi. Aile Sosyal Hizmetler Bakanlığı orada çok alana girmedi. Hazine Maliye’de o alana çok girmedi. Biz tüketim üzerinden bu türlü bir kıymetlendirme yaptık ve dedik ki Türkiye’deki ortalama tüketim 200 kilovat saat. Bunun iki katının üzerinde, iki katından da daha fazla 417 kilovat saatlik bir tüketim varsa aylık olarak bir tüketici de bu küme artık dayanak kümesinin dışında kalsın. 1.2 milyon abone, toplam abonelerimizin yüzde üçü üzere yani. 42 milyonun yüzde üçü üzere bir aboneyi etkileyecek bir düzenlemeyi şu anda hayata geçiriyoruz. EPDK bu husustaki düzenlemeyi aslında 2024 içerisinde kasım ayında yaptı. 2024 yılındaki bu 5 bin kilovat saatlik tüketimi aşan küme artık elektriğin gerçek maliyeti neyse onu ödeyecek. Orada da görünen tablo. Şu 1050 lira, 1047 liraya tekabül ediyor bu tüketim hududu. Ne kadar olacak fatura dersen 2000 civarında. Yüzde 96 civarında bir şey olacak. Bu kümeye bu türlü bir azamide bir artış olacak. Mesela 1600 lira fatura ödeyen birisi. Onun faturası 2900 lira olacak. Yani ona yüzde 80’lik bir fiyat artışı gelmiş olacak. Yahut bunu tersten söylersek yani olağanda 2903 lira ödemesi gereken bir kişi aslında artık 1616 lira ödüyordu. Hasebiyle yüzde 93 ile yüzde 56 ortasında bu türlü bir aslında en düşük fatura ödeyene biraz daha yüksek geliyor. Zira onun dayanak şeyi biraz daha fazla olmuş oluyor. Bu türlü bir düzenleme bir Mart’tan itibaren faturalara yansır. Şubat içerisinde de yansıyabilir. Zira şubatın 16’sında da, 17’sinde de okumalar olacaktır sayaçları. Kimi abonelerin bu türlü. Münasebetiyle bu türlü bir düzenleme bu. 42 milyon abonenin 40 milyonuna dokunmuyoruz. Onlara rastgele bir fiyat artışı, faturalarında rastgele bir değişiklik yok o denli söyleyelim yani.
FİYATLAMA ÜÇ KATOGORİYE NAZARAN YAPILACAK
Artık o tüketime geçtiğiniz vakit siz tam takviye kümesinden çıkmış oluyorsunuz. Fiyatlamayı üç kategoriye ayırıyoruz. Bir, dar gelirli vatandaşlarımız o bahsettiğim minimum fiyatın üçte biri kadar geliri olan bir haneye verdiğimiz takviye kümesi. Ana küme diyelim, birçoğumuzun içerisinde olduğu bir küme olacak. Bir de bu takviye kümesinin dışındaki bir küme olmuş olacak. Yaklaşık yani yüzde üç olmasına karşın tüketimi yüksek olduğu için bu kümenin toplam takviye içerisinde, yani şöyle söyleyelim 30 milyar civarında bir şey azalmış olacak. Devletin sübvansesinin içinden.
DOĞAL GAZDA DA MİSAL BİR UYGULAMA GELECEK Mİ?
Onun üzerinde çalışıyoruz. Yani muhtemelen bu kış hiçbir şey değişmeyecek. Zira doğal gazda biraz daha olağan malumunuz. Kışın esasen tüketimlerin çoğunluğu yüzde 70’i kışın oluyor. Hasebiyle hani faturaların kışın artmış olması olağan lakin doğal gaz fiyatlarında rastgele bir artış yapmadık. Fakat doğal gazda da benzeri bir şey düşünüyoruz. Ancak orada yani Erzurum’daki durumla ne bileyim Antalya’nın durumu farklı. Elektrikte bunu bütün Türkiye için ortalamada bir şey yapabiliyoruz fakat doğal gazda biraz daha hassasiyetle çalışılması gereken bir süreç yani. Fakat onun üzerinde de çalışıyoruz.
SENEYE Mİ OLUR?
2025 yılı içerisinde tahminen bir düzenleme olur. Muhtemelen hani vatandaşların etkileme noktasında tahminen yılsonuna yanlışsız lakin olabilir.
BU KIŞ YÜKSEK İHTİMAL DEĞİŞMEYECEK DEDİĞİNİZ, BU DAYANAK TARİFESİ DEĞİL Mİ? FİYAT İÇİN SÖYLEMEDİNİZ ONU.
Doğal gazda fiyat için de söylüyoruz.
MEVCUT DAYANAK USULÜ DEĞİŞECEK Mİ O VAKİT? DOĞAL GAZDA. YA BİR DOĞAL GAZIN FİYATI VAR. BİR DE DESTEĞİ
Benzer şeyler yani şöyle. Doğal gazda rastgele bir şu anda bir kademe yok. Rastgele bir şey yok bu elektrikte yaptığımız üzere. Doğal gazda da bir kademelendirmeyle alakalı bir çalışmamız var. Lakin bu şu anda hani işte şeye bu kışı etkileyecek bir şey yok yani.
“DOĞAL GAZDA VİLAYET İL FARKLI DEĞERLENDİRMEYİ DÜŞÜNÜYORUZ”
Olabilir tahminen yani. Onu bir çalışıyoruz yani şimdi üzerinde. Yani orada da bizim şeyimiz şu. Tüketimi yüksek olan, yani elbette ki bu tüketim yüksek derken şunu söylüyorum yani Türkiye’de işte ortalama iki yüz kilovat saat, siz dört yüz kilowatt saat tüketiyorsunuz. Mesela elektrikli araç şarj ediyorsunuz yahut diğer bir şey olabilir. Münasebetiyle yahut meskeniniz çok büyük neyse. Emsal şey doğal gazda da var. Yani biz diyoruz ki siz bu tüketim şeyini geçtiğinizde farklı bir kategoriden fiyatlandırılmanız lazım. Temel kurgu bunun üzerinden yani. Doğal gazda onu vilayet il farklı değerlendirmeyi düşünüyoruz. Zira her ilin şeyi farklı yani.
BU KIŞ DOĞAL GAZA ARTIRIM GELMEYECEK DİYEBİLİR MİYİZ?
Diyebilirsiniz. Elektrik için konutlarda benzeri şeyi düşünüyoruz. Yani bu ya esasen daha evvel bir bahsetmiştim ondan. Yani bu birinci çeyrek için bir şey düşünmüyoruz. Artırım yok yani. Bir de alışılmış faturanın içerisine bir de dağıtım bedeli var. Hani o dağıtım bedelinde bir artış olabilir ancak doğal gaz tarifesinde bir değişiklik düşünmüyoruz yani.
DOĞAL GAZA TAKVİYE ORANI NE KADAR?
Doğal gazda daha da yüksek yüzde altmış beş. Herkese.
TRUMP’IN MİSYONA GELMESİ GÜÇ DÜNYASINI VE BİZİ NASIL ETKİLEYECEK?
Ya şöyle artık genel bakış bize tesiri aslında bizim geliştirdiğimiz güç siyasetlerinin özünde şöyle bir şey var. Biz daha istikrarlı ve özü itibariyle rastgele bir kaynağa sırtımızı dönmeden, yani işte biz onun için açıkçası bugüne kadar daima yerli işte yenilenebilir kaynaklar diyoruz. Yerli kaynaklardan kastım mesela kömür. Yani Türkiye’nin kömürü terk etme lüksü yok. Türkiye’nin arz güvenliği için. Hasebiyle biz daima bu türlü daha istikrarlı, bütün kaynakların içerisinde olduğu bir siyaset geliştirmeye uğraş ettik. Münasebetiyle şu anda, gerçi Trump hani yenilenebilir enerjiyi biraz dışlayan açıklamalar yapıyor ancak biz onu da yapmıyoruz. Zira yenilenebilir sahiden bizim için olmazsa olmaz bir mevzu. Münasebetiyle bu manada hani siyasetler birbirine uyumlu üzere gözüküyor. Münasebetiyle bilhassa işte fakat olağan bu ortada bizim değerli ticaret ortağımız, paydaşımız Avrupa Birliği, orada hala telaffuzlar, işte iki bin yirmi altıda devreye girmesi beklenen bu hudutta karbon düzenleme işi tekrar bizi zorlayıcı ögeleri var ancak yeni Amerikan idaresinin ortaya koyduğu ne bileyim petrol üretimini arttırmak, doğal gaz üretimini arttırmak natürel bunları yaparken hani bizi zorlayıcı taraf bunları bir taraftan da farklı aşikâr ülkelerden alınmayıp kendilerinden alınmasını zorlayan bir üslup içerisinde gitmeleri de farklı yansımaları olabilir. İşte Rusya’nın yaptırımlara tabi tutulması, keza İran’ın Venezuela’nın olabilir. Hasebiyle bunların alışılmış bizim arz güvenliğimiz üzerindeki tesirleri bu manada yaşanabilir. Onun için biz bunlarla ilgili önlemlerimizi de alıyoruz. İşte malum Gazprombankla ilgili olan hususta bir muafiyet aldık. Bunun devam etmesi değerli. Yani bu gücün bollaşacağı bir periyoda hakikat bir taraftan gidiyor üzereyiz. Lakin yalnızca gücün üretiminin bollaşması değil tıpkı vakitte artık siz burada gücün lojistiğinden de bahsettiniz. O tarafın da yani gücün bir noktadan bir noktaya, yani ulaşım güvenliğinin, lojistik güvenliğinin sağlanması, işte petrol boru sınırlarının, doğal gaz boru çizgilerinin çalışabiliyor olması. Bunlar ehemmiyet arz ediyor. O taraflarda da farklı sınamalarımız, farklı zorluklarımız olabilir. Onun için biz alternatiflerimizi geliştirmeye çaba ediyoruz. Yani bizim aslında ortaya koyduğumuz bugüne kadarki bütün siyasetler hani değişen durumlara nazaran de kendisine yer bulabilecek siyasetler. Çok büyük bir yatırım yaptık mesela. LNG altyapımızı geliştirmeye, gazlaştırma tesislerimizi arttırmaya. Münasebetiyle bu alanda Türkiye’ye önemli bir LNG alternatifi oluşturmuş durumdayız. Ancak bu manada boru çizgileriyle etrafımızdaki ülkelerden doğal gaz almaktan da vazgeçmememiz lazım. Kendi gazımızı üretiyor olmamız lazım. Daha çok üretmemiz lazım. Filan üzere bir durum var. Yani enteresan bir süreç bizi bekliyor. Yani bir taraftan muhafazacı, ticari siyasetleri biliyorsunuz işte vergiler vesaireler. Onların farklı yansımaları olacak. Bu çerçevede bir süreç bizi bekliyor.
TÜRKAKIM VE AVRUPA’NIN GAZ GEREKSİNİMİNE YÖNELİK ATILACAK ADIMLAR NELERDİR? NASIL ÇALIŞMALAR YAPIYORUZ?
Şimdi ben bu toplantıdan sonra İstanbul’a gideceğim. İstanbul’da Slovakya Başbakan Yardımcısı geliyor. Biliyorsunuz Slovakya Başbakanı geçen hafta ülkemizdeydi. Artık yardımcısı hanımefendiyi Türkiye’ye tekrar gönderiyor. Çünkü Cumhurbaşkanımızla kendisinden özel olarak Slovakya şu anda doğal gaz konusunda çok önemli bir badire içerisinde. Zira bahsettiğiniz Ukrayna transiti artık durdu. Rastgele bir akış yok. O nedenle de arz güvenliğinde büyük bir sorun yaşıyorlar. Sanki Türkiye üzerinden biz gaz alabilir miyiz noktasında bugün Sayın Başbakan Yardımcısıyla İstanbul’da bunun teknik toplantılarını yapacağız. Artık bu bir doğal gaz merkezi olma konusunda belirli koşullar var. Fiziki koşullar var, altyapı koşulları, yatırım kaideleri var. Hasebiyle evvel bunları tesis etmek gerekir diye düşünüyoruz biz. Ve bunları tesis etmek için de çabucak her şeyi yaptık bugüne kadar. Yani bir hani bizimle bir arada olan bir şey bir kez hani piyasa çok büyük. Türkiye piyasası. Bugün elli üç-elli dört milyar metreküplük devasa bir pazarımız var. Yani mesela artık bize diyorlar ki ya biz Türkiye’de dışa bağımlıyız doğal gazda. Siz nasıl Macaristan’a doğal gaz satıyorsunuz. Türkiye’de elli üç milyar metreküp gazın yüzde üçünü tasarruf etseniz, hani yapılabilecek bir şey, örneğin fiyatlama mesela yanlışsız olursa tüketimimiz daha makul bir şeye gelir. Zira beşerler fiyat ucuz olduğu vakit da tüketimle alakalı rastgele bir hassasiyetleri yok yani. Hasebiyle şuraya geleceğim. O bir buçuk milyar metreküp Moldova’nın bütün muhtaçlığını karşılar. Moldova’da yüzde yüz gazı siz satmış olursunuz. İşte ne bileyim Romanya’nın muhtaçlığı olan iki milyar metreküpün yüzde yetmiş beşini siz karşılamış olursunuz. Hasebiyle öncelikle bu türlü büyük bir pazar olmanın değerli olduğunu söylüyorum. Büyük bir ülke olmanın, ekonominizin büyük olmasının. Bir de altyapınızın güçlü olması lazım. Türkiye’ye birçok farklı kaynaktan doğal gaz geliyor. Boru çizgileriyle geliyor. 10’un üzerinde ülkeden LNG sıvılaştırılmış gemilerle geliyor. Gemilerle geliyor fakat sizin gazlaştırma tesisiniz yoksa, FSRU’larınız yoksa yine bir mana tabir etmez. Bir de bu gazı doğudan batıya, güneyden kuzeye hareket ettirmeniz lazım. Yani boru çizgileri, güçlü bir boru sınırı altyapısına gereksinim var. Depoların güçlü olmasına gereksinim var. Biz bu altyapıyı çabucak hemen oluşturmuş durumdayız. Depolarımızı daha güçlü hale getirmemiz lazım. Kapasitelerini arttırmamız lazım. Bu türlü olunca da artık Avrupa bizden bu manada gaz istiyor. Biz de hani şu andaki mevcut fizikî kapasite neyse oraya o alternatif sunacak formda işte kendisine de bugün Slovakya için söyleyeceğiz. Macaristan’la bu ticaretimiz var. İşte Romanya’yla var. Bulgaristan’la var. Değişik ticari formatlarda bunlarla çalışıyoruz. Başka ülkelere de bu manada katkı yapabiliriz yani. Türkmen gazının evvel Türkiye’ye gelmesiyle alakalı da ağır bir çalışmamız devam ediyor. İnşallah bu adeta bizim otuz yıllık hayalimiz inşallah gerçeğe dönüşecek. Yani son etaplara geldik diyebilirim.
HAZAR GEÇİŞİNDE PROBLEM VAR MI?
Hazar geçişinde eza var. Ancak farklı formüllerimiz var bununla alakalı. Onun üzerinde çalışıyoruz lakin inşallah netleşince alışılmış onu sizlerle paylaşmak daha isabetli olur.
TÜRKİYE’NİN DOĞAL GAZ VE PETROL YERLİLİK ORANI VE İHTAYAÇLARIN KARŞILANMASI
Şimdi petrol ve doğal gaz üretimimiz Gabar yetmiş beş bin varili geçti çok şükür yani önemli bir üretime ulaştık orada. Lakin daha üst gidecek. Artmaya devam ediyor. İnşallah bu sene içerisinde bizim keşif yılımız olacak diyoruz. Bilhassa o bölgeden önemli bir beklentimiz var. Hasebiyle yeni keşiflerle bu ölçüler daha da artacak. Türkiye’nin öbür yerleri, yaptığımız üretimler bizim yurt dışı üretimlerimize baktığınız vakit yaklaşık gereksinimimizin yüzde on beşini hem doğal gazda hem petrolde kendi üretimimizle karşılıyoruz diyebiliriz. Bunun bir kısmı dediğim üzere yani yüz otuz bin varil civarında Türkiye’de üretimimiz var petrolde günlük. Kırk bin varil civarında bizim yurt dışındaki varlıklarımızdan gelen Irak’tan, Azerbaycan’dan gelen üretimimiz var. Bunları topladığınızda yüzde yani on beş, on altılar civarında gereksinimimizi karşılıyoruz diyebiliriz. Bu noktaya geldik çok şükür. Ancak alışılmış gidecek çok yol var. Onun için hem Türkiye’de üretimi arttırmak hem de yurt dışındaki farklı coğrafyalarda, farklı ülkelerde yapacağımız mutabakatlarla oradaki üretimimizi de arttırmayı hedefliyoruz. Bunlar Irak olabilir, Libya olabilir, Afrika’daki daha öbür ülkeler olabilir. Azerbaycan olabilir. Münasebetiyle bu manadaki çalışmalarımız da devam ediyor. Suriye’nin elektrik hususuyla alakalı da mevcut devam eden bir bilhassa Kuzey Suriye’ye, bizim harekat bölgelerine, İdlib’e bir elektrik transferimiz esasen kelam konusu şu anda, uzun yıllardır kelam konusu. Onu birinci etapta yüzde elli kapasitesini arttırmayı hedefliyoruz. Ancak bununla birlikte Halep’e kadarki iletim sınırını ayağa kaldırıp, ki bunun için bir beş altı aylık mühlete muhtaçlık duyuyoruz, onu ayağa kaldırıp bu üretimi, beş yüz megavata iletimi, ihracatı arttırmayı hedefliyoruz. Ek beş yüz megavat diyelim. Münasebetiyle yaklaşık sekiz yüz megavatlık bir elektrik ihracatı gerçekleştireceğiz. Orada öteki bir şey daha yapmayı hedefliyoruz. Bilhassa Halep’in muhtaçlığı yaklaşık iki bin megavat. Bunun beş yüzünü biz buradan elektrik iletim çizgisiyle sağladığımızda geriye kalan kısmı oradaki şu anda biraz rehabilitasyona, bakıma muhtaçlık duyan doğal gaz santralinden karşılanabilir. Ancak doğal gaz lazım. Münasebetiyle Halep’e bir elli-altmış kilometrelik bir doğal gaz boru çizgisiyle alakalı da bir çalışmamız var. Yani biz bir taraftan Avrupa’ya doğal gaz götürürken bir taraftan Suriye’ye de doğal gaz götürmeyle alakalı bir gayretin içerisindeyiz. Gün gelir muhakkak olmaz, bakarsınız o doğal gaz boru sınırı reversible çalışır, karşıt akış olur. Yani orada bir kaynak olursa onun Türkiye’ye gelmesi de kelam konusu olabilir.
KÖRFEZ’DEN GELİR Mİ?
Yani gaz neredeyse oradan gelir yani.
KATAR DOĞAL GAZ BORU SINIRI HAKKINDA…
Yani o söyleniyor. Onun olması için birkaç şeyin bir ortaya gelmesi lazım. İşte üretici ülkelerle satıcı ülkelerin ortasında bu türlü bir şeyin olması lazım. Alıcı ülkeler ortasında. Bir de sınır güvenliğinin, çizginin yapılması lazım. Sınır güvenliğinin sağlanması lazım. Çok kolay bir proje olduğunu söyleyemeyiz. Olayın birçok tarafı var. Herkesin tıpkı şeyde olması lazım. Yani o bahsettiğiniz proje aslında bir TANAP ve TAP projesinden bahsediyorsunuz. Yani nasıl Azerbaycan’daki gaz Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden İtalya’ya kadar gitti. Artık bu projede ne olduysa, siyaseten ne olduysa, teknik olarak ne olduysa iktisaden ne olduysa. Birebir şeyin bu tarafta olması lazım. Lakin bizim birinci etapta yani Suriye sorusuna dönecek olursak, Suriye’nin elektrik altyapısının ayağa kaldırılması şu anda önceliğimiz. Hem Türkiye’deki Suriyelilerin, zati dönüşle alakalı da Türkiye’deki Suriyelilerin üçte ikisi dönmeyi düşünüyor ülkelerine. Ancak çabucak hepsinin söylediği yani bilhassa oradaki koşulların nasıl olacağı ve bunların içerisinde hayatın olağan akışını sağlayacak ögelerin da tesis edilmesi değer arz ediyor.
SURİYE’YE GÜÇ SAĞLANMASI VE DOĞAL GAZ ARAMA MUAHEDESİ NE DURUMDA?
Şöyle biz bu ortada yani şunu söz edelim. Artık vakit zaman bu bahis bu türlü hassasiyet arz eden bir bahis. Biz elektriği orada bu işin ticaretini yapan şirketlere satıyoruz. Şu andaki şeyde Kuzey Suriye bölgesinde. Benzeri bir modelde orada şirketler hani Suriye’de hayat bu türlü bitmiş durmuş falan değil. Bir hayat devam ediyor lakin altyapı ziyan görmüş durumda. İnsanların, Şam’daki insanların büyük bir kısmı jeneratörlerle elektriklerini sağlıyorlar. Herkes kentin havası bu manada doğal çok makus. Hasebiyle bu altyapı o jeneratörler de parasız değil yani herkes buna bir bedel ödüyor. Hatta daha yüksek bedeller ödüyor. Münasebetiyle bu altyapının bu manada kurulmasını tesis etmeye çalışıyoruz. Burada uzun yıllar sürecek, yani orta uzun ve kısa vadeli yapılacak işler var. ben biraz kısa vadeli işlerden bahsettim. Beş altı aylık süreç içerisinde. O doğal gaz boru sınırı için tahminen on iki aylık, on beş aylık bir müddete gereksinim olabilir. Ancak onu getirdiğinizde mesela Halep’teki o bin beş yüz megavatlık santrali birden devreye almanız kelam konusu olabilir.
MALİYETİN NASIL KARŞILANACAĞI AŞİKÂR Mİ?
Ya şöyle biz şu anda teknik çalışmaları yapıyoruz. Bir alışılmış ki maliyeti belirli fakat hangi modelle biz bunu yaparız? Dediğim üzere gazı götürmek tek başına bir şey tabir etmiyor. Oradaki santralin hayata geçmesi lazım. Münasebetiyle bunların hepsi, biz şu anda hani neler yapılabiliri tespit noktasındayız. Elbette ki şu anda yeni idarenin biraz daha gün yüzüne çıkması, öne çıkması, muhataplarımızın belirlenmesi, kuracağımız türel altyapıyı alışılmış evvel sağlamamız lazım. Yani bir mutabakat yapacağız. Kimle yapacağız? Hangi formatta yapacağız? Bunların aşikâr olması lazım. Biz şu anda biliyorsunuz iki takım gönderdik Suriye’ye. Ki giden takımımızın başında Ahmet Bey genel müdürümüz burada bizlerle. Hasebiyle biz şunu yapmaya çalışıyoruz. Gereksinimler ne? Teknik olarak ne yapılabilir? Hangi vadede, ondan sonra bunun formatı, iş modeli. Burada yerli şirketler, yabancı şirketler işte Katarlı şirketlerden bahsediliyor. Münasebetiyle bunlarla bir iş modeli oluşturulacak yani.
KISA VE ORTA VADEDE MUHTAÇLIĞIN KARŞILANMASININ MALİYETİ AŞİKÂR Mİ?
Yani onu artık söylememiz sıkıntı olur. Zira yani bütün Suriye’yi kıymetlendirmek başka, bizim bu konuştuğum mesela birkaç proje, işte elektrik çizgisi, doğal gaz çizgisi. Yani daha makul maliyetler fakat onu yaptığınız vakit oradaki hayat olağana dönüyor demek tezli olur yani. Zira dağıtım şebekesinin güzelleşmesi lazım. Artık Birleşmiş Milletler’in bir raporu var. Yani kimi uzmanlara nazaran Suriye’nin geneli için dört yüz ila beş yüz milyar dolarlık bir şeyden bahsediliyor. Yani bu bu türlü bir sayı var. Hasebiyle hani biz bu türlü bir sayıdan bahsetmiyoruz. Biz bilhassa Halep, yani göçün de büyük oranda olduğu, oranın muhtaçlığı, işte bunun dışında powershiplerle tedarik bu bölgeye.
SURİYE İLE DOĞAL GAZ ARAMA VE DENİZ YETKİ ALANI MUTABAKATI YAPILACAK MI?
Deniz yetki mutabakatımız yok şu anda. Fakat eminim Dışişleri Bakanlığımız hani o bahiste daha yanlışsız şeyi söyleyecektir. Lakin olması gerekir mi? Gerekir. Bunun dışında doğal gaz, petrol aramayla alakalı da çalışma yapılabilir, yapılması gerekir. Bu çalışmaların sonucunda de üretilecek doğal gaz ve petrol işte herkes bize kaynak hani nereden diyor. İşte buradan bu türlü bir kaynak Suriye’nin altyapısının tekrar kurulması için de kullanılabilir.
LİBYA İLE YAPILAN DENİZ YETKİ MUTABAKATINDAN SONRAKİ SÜREÇ HAKKINDA BİLGİ VERİR MİSİNİZ?
Şöyle yani denizde şu anda bizim ağır bir faaliyetimiz var biliyorsunuz. İki alanda faaliyetimiz var. Şu anda bir Sakarya gaz alanı nedeniyle Karadeniz’e odaklanmış durumdayız. Dün prestijiyle Kandıra-1 kuyusunda sondaja başladık. Burası biraz daha batı, bizim münhasır ekonomik bölgemizin batısında, Batı Karadeniz’de yani Bulgaristan hududuna çok yakın bir yerde bu çalışmayı yapıyoruz. Yani ümitvar olduğumuz bir saha lakin beni biliyorsunuz yani bu türlü hani müjde veriyorum size bu sabah diyeceğim durumda değil. Lakin burada çok ağır dört gemi çalışıyor. Bir de Somali’de çalışıyoruz. Sismik çalışmaların yüzde kırk yedisini tamamladık. Muhtemelen nisan üzere oradaki sismik çalışma bitecek. Bu manada hani bahsettiğiniz Deniz Yetki Mutabakatı çerçevesinde Akdeniz’de yeni bir şey yapacak mısınız diye soruyorsanız yani bu şeyi yönetmeye çalışıyoruz, bu takvimi. İşte Karadeniz’de gaz var. Onun bir an evvel üretimini arttırmamız lazım. Bulunmuş bir rezerv var zira. Yeni keşifleri Karadeniz’de şu anda gemileri boş bulduğumuz anda işte Kandıra’da olduğu üzere yönlendiriyoruz. Lakin öbür deniz yetki alanlarımızın hepsinde de aramayla alakalı planlamaları yapıyoruz.
İRAN VE RUSYA’NIN İKİ HAFTA YAPTIĞI MUAHEDEYİ KIYMETLENDİRİR MİSİNİZ?
Benim o muahedede dikkatimi çeken en kıymetli şey Hazar geçişli bir doğal gaz boru çizgisi. O da bizim şeyimizi kesmeye dönük. Tam bilakis destekleyici bir şey olur. Şayet onlar oradan bir doğal gaz boru sınırı geçirirlerse o vakit Türkmenistan, Azerbaycan Türkiye de Hazar’dan daha kısa bir boru sınırını geçirmek konusunda bence önünü açacak bir şey. Bence şu anda da önü açılmalı da bu ortada.
GÜNEY KIBRIS RUM KISMININ EXXON TAŞINABİLİR İLE YAPTIĞI ÇALIŞMA HAKKINDA
O husustaki fikrimizi biliyorsunuz, maalesef Güney Kıbrıs Rum Kesiti adanın tek adeta kelam sahibi üzere daima davranıyor. Ve milletlerarası toplulukta, milletlerarası petrol şirketleri de biraz buna müsaade ediyorlar. Münasebetiyle ya biz her vakit şunu söylüyoruz. Bizim alanımıza girme talihi yok. Bizim kıta sahanlığımıza girilmeden yapılan bir çalışma. Lakin burada da itirazımız var diyoruz ki, buradaki çalışmada KKTC nerede bu işin içerisinde? Biz Kıbrıs Adası’nın güneyinde sondaj yaptık. KKTC’nin Türkiye’ye verdiği Türkiye Petrolleri’ne verdiği ruhsat kapsamında. Çok itiraz edildi, nasıl olabilir filan. Yani GKRY’ye bütün ada üzerinde bu türlü bir hak tez ediyorsa o vakit KKTC’nin de bütün adayla alakalı söyleyebileceği, verebileceği ruhsat vardır ve göstereceğim artık size. O lokasyonda biz sondaj yaptık. Fakat bunu yaparken biz daima şunu söyledik. Yani biz bunu yapıyoruz fakat buradan elde edilebilecek petrol ve doğal gaz geliri varsa bu bütün adaya aittir. Yani yalnızca KKTC değil, bütün adaya aittir. Bizim onlarla temel telaffuz farkımız ve yaklaşım farkımız o. Bakın şu lokasyonda biz sondaj yaptık. Lefkoşa-1 kuyusu burası. Yani adanın baya güneyinde bir yer. Hasebiyle KKTC’den aldığımız ruhsat kapsamında yaptık. İşte bu şirketlerde biz de GKRY’den aldığımız ruhsat kapsamında bunu yapıyoruz diyorlar. Bizim kıta sahanlığımıza girme kelam konusu değil. Ancak durum bu türlü yani.
AVRUPA’DAKİ NÜKLEER ENERİ VE YEŞİL GÜÇ TARTIŞMALARI VE AKKUYU NGS’DE SON DURUM HAKKINDA
Şimdi şöyle nükleerle alakalı yeşil midir? değil midir? tartışması aslında Avrupa Birliği bu hususta yeşil olarak bunu tescillemiş durumda. Hasebiyle aslında karbonsuz bir elektrik üretme bahtınız var nükleerle bir arada. Bu açıdan kıymetli. Bir de artık malumunuz yani bu yapay zeka büyük data işi, bütün herkesi kesintisiz ve pak bir manada güç sağlamak açısından nükleere karşı olağandışı bir ilgi başladı. Dünyada yani çabucak herkes yani bilhassa ülkemiz Çernobil’i bilir. Çernobil kazasını. Lakin yani literatürdeki birinci kaza aslında bu türlü hani literatüre geçmiş birinci kaza. Three Mile Island Amerika’daki bir nükleer kaza. 1979’da olmuş bir kaza. O santral artık tekrar çalışmaya başlıyor. Yani kazanın olduğu reaktör yeniden çalışmıyor ancak onun yanındaki reaktörle artık Microsoft da olabilir ya da diğer bir şirket. 20 yıllık elektrik alım mutabakatı imzaladı. Ve bu türlü bilhassa bu büyük bilgi isteyen işte yapay zekâ şirketleri, nükleer şirketlerle uzun devirli muahedeler yapmaya başladılar.
Dolayısıyla şunu görüyoruz yani nükleerin büyük bir ivmeyle tekrar geri döndüğü bir süreci yaşıyoruz. 2023’te Dubai’de da biliyorsunuz birçok gelişmiş ülke bir deklarasyon yayınladı ve nükleer enerjiyi biz 2050’de üç katına çıkarmalıyız gayesini ortaya koydu. Dolayısıyla aslında dünyadaki trende uygun Türkiye’nin siyasetleri. Biz politikalarımızı hiçbir kaynağı dışlamadan, yani arkadaş Türkiye nükleer de yapmalı. Türkiye rüzgâr, güneş, yenilenebilir kaynaklarını da devreye almalı. Bütün bunları doğal gazın da olması lazım derken yerli kömürünü kullanması lazım derken bunu söylemeye çalışıyorum. Nükleer de bunlardan bir tanesi.
“1,5 YILLIK BİR GECİKMEYE MAL OLDU”
Akkuyu’daki dert evet Çin ekipmanıyla çözülüyor ancak neredeyse bir buçuk yıllık bir gecikmeye mal oldu bize. Münasebetiyle şu anda onun tesirlerini görüyoruz. Birinci reaktörle alakalı gaye bu sene test üretimi de olsa bir elektrik üretimine inşallah başlamayı hedefliyoruz. Münasebetiyle birinci reaktörden elektrik üretimi bizim için çok kritik. Türkiye için çok tarihi bir an olur inşallah o an. İnşallah daima birlikte görürüz o anı. Lakin Karadeniz yani Sinop projesi, ben birkaç gün evvel Sinop’taydım. Gittik. Sahayı tekrar gördük. Orada Japonya değil zira Japonya’yla bir süreç yaşandı. Ancak Kore, Rusya bu alanla ilgilenen ülkeler. Çin’le Trakya’daki projeyi konuşuyoruz. Münasebetiyle bunlardan bu ülkelerden biriyle de önümüzdeki süreç içerisinde bir mutabakata varmayı hedefliyoruz.
2025 bu iş bunun için de kritik bir yıl yani önümüzdeki birkaç ay bizim için değerli çünkü. Biz mutabakat yapmalıyız ve çalışmaya başlamalıyız ki benim 2035’te ek iki reaktör devreye alma maksadını tutturabileyim. Yani ben Akkuyu’yu yapacağım 4 reaktör. 2035’te benim 7200 megavata gitmem için iki reaktörü devreye almam lazım. Onun için çalışmalara şimdiden başlayıp işte esasen birkaç yıl lisanslama, müsaadeler vesaire sonra da bir en az beş altı yıllık bir inşaat süreci var. Bunu da hesaba kattığınızda bizim artık muahedeye bu sene içerisinde bir karar vermemiz gerekecek.
ESKİŞEHİRDE BULUNAN AZ TOPRAK ELEMENLERİYLE İLGİLİ ÜMİT VERİCİ GELİŞMELER VAR MI?
Şimdi işte bu tekrar yapay zeka biliyorsunuz, bu çip savaşları devam ediyor. Bütün burada kullanılan madenler şu anda dünyada kritik madenler olarak isimlendiriliyor. Bunların içerisinde olduğu değerli bir rezervi biz Türkiye olarak keşfettik. Bahsettiğiniz Beylikova’da. Alışılmış burada madende biz her vakit şunu söylüyoruz. Yani katma bedelli esere gidebilmek kıymetli. Zira bunu toprak olarak sattığınız vakit. Çok fazla kıymeti yok. Onun o saflaştırma teknolojisiyle birlikte bunu geliştirebilmeniz lazım. Bu manada bizim çalışmamız devam ediyor. Orada bir teknolojik iştirak noktasında görüştüğümüz ülkeler var. Yani bunların içerisinde Avustralya var. Çin var. Kanada var. Güney Afrika var. Farklı seviyelerde bunları sürdürüyoruz. Biz kendimiz pilot tesisimizde aslında şu anda yüzde 92 saflığa kadar üretim yaptık pilot düzeyde diyebilirim. Yani tonu aşağı üst 10 bin dolar civarında olan bir konsantreyi üretmiş durumdayız şu anda. Fakat bunu ticarileştirmek ve o sayıları saflık derecesini üstlere çıkarmak yani 99,999’a gidebilmek çok daha büyük katma paha. Bu bordaki bizim bor karbür işi üzere yani bor 500-600 dolarlık bir eser tonda. Fakat bunu bor karbüre döndüğünüz vakit fiyat birden 25-30 bin dolar tonlara çıkabiliyor. Münasebetiyle bu katma bedeli yakalayabilmek için çalışıyoruz. Burada dediğim üzere teknoloji konusunda iştirak arayışımız var. Bu bize süreci biraz hızlandıracak. Zira hani biz bunun tahminen kendi iş kurallarımızda da geliştirebiliriz fakat yani bunun için on yıl, on beş yıllık beklersek bu çok büyük bir vakit kaybı olur. Şu anda çok önemli bu manada yani bahsettiğimiz hem Grönland işte bunun üzerindeki dönen şeyler. Afrika’da kimi operasyonlar var. Bilhassa Orta Afrika’da bu madenlerin ağır olduğu yerlerde münasebetiyle bu manada biz bir an evvel bu kaynağın da ekonomimize kazandırılması konusunda çalışıyoruz.
Soru: Ben de dün sendika liderleri da burada son durumla ilgili bilgi almak için. Onlar doğal hem çalışanlar hem oranın kar ettiğini, altyapısıyla, alanıyla verimli olduğunu düşünüyorlar. Özelleştirme itirazları var. Süreç nasıl ilerleyecek?
Ya şöyle artık biz iki bin iki yılından beri aslında uyguladığımız bir güç politikası var. AK Parti olarak biz dedik ki güçte biz devletin oyuncu olduğu bir modeli terk ediyoruz. Artık bunlar özel dal eliyle yapılacak hizmetlerdir diye bir şey model ortaya koyduk ve bunu da muvaffakiyetle uyguladık. Yani ne yaptık? Otuz bir bin megavat o gün kurulu gücümüz vardı. Yüz on beş, yüz on altı bin megavatlara geldik. Bu ortadaki seksen beş bin megavatı biz özel bölüme yaptırdık. Ve bir alım garantisi vermedik. İşte hani yenilenebiliri dünya nasıl destekliyorsa biz de o denli destekledik. Hatta o periyot eleştirildi işte on üç nokta üç sentti bizdeki alım garantisi, Almanya’da yirmi üç euro sentti. İşte Türkiye hani gereğince bu mevzuda alım, dayanak vermiyor filan dendi. Hasebiyle artık bu türlü bir model kapsamında devam ediyoruz. Yani buranın tekrar, kaldı ki burası yirmi yıl boyunca aslında özel kesim eliyle işletilmiş. Burası Ciner Grubu’na aitti yani. Ondan sonraki süreç bir orta periyot ki buranın özelleştirme kararı da aslında iki bin yirmi yılında o işletme hakkı periyot periyodu bittikten sonra iki bin yirmi bir yılında alındı. Lakin türlü sebepler işte o vakit pandeminin çabucak çıkışıydı vesaire bugüne geldi. Artık sendika orada diyor ki yani onlar kar ediyor filan diyor da yani bu işletmeler niçin özelleştirildi bugüne kadar birçok yerde? Kamunun, işletmecilik mantığında verimsiz olmasından kaynaklandı yani. Bunu hepimiz biliyoruz yani. Münasebetiyle biz diyoruz ki bizim şu andaki piyasa konseyimizde bu santralin yirmi yıl olduğu üzere yeniden özel dal eliyle işletilmesi gerekir diyoruz. Özelleştirme programında da iki bin yirmi bir yılından beri var esasen burası. Ancak işte sendika burada emekçilerin hakları, orada kamu personellerinin hakları zati kanunen korunuyor. Lakin özel kesimin aslında çalışanları var orada. Yüzlerce çalışan var. Bunlarla alakalı bugüne kadar hiçbir özelleştirmede bir şey söylenmedi. Lakin buna karşın biz orada sendikanın lisana getirdiği kimi şeyleri dikkate aldık ve dedik ki yani şu anda 4 Mart’a giderken yapacağımız şey şu. Orada emekçi sayısını aşikâr bir müddetle, bu üç yıl olabilir, tahminen beş yıl olabilir alacak firmaya garanti vereceksin kardeşim diyoruz. Yani şu anda orada kaç kişi çalışıyor? İki bin kişi. Ya bu sayı bin dokuz yüz doksan dokuz olmayacak mesela beş yıl boyunca. Hasebiyle lakin münferiden işte şu isim burada beş yıl çalışacaktır deme üzere bir şey yok yani. O çalışanın performansı yahut o çalışanın ne bileyim işte adam yüz kızartıcı bir cürüm işler. Efendim siz ona özelleştirme üzerinden bir garanti vermeniz hakikat olmaz yani. Bu türlü bir şey yok yani. Hukukta bu türlü bir olay yok. Biz diyoruz ki biz yani sendikanın bu manada emekçilerimizin tasa edecek bir şeyleri yok. İşten efendim emekli olsa, ayrılsa bile işte lojmanda bir sene kalsın diyoruz. Ona da tamam diyoruz. Münasebetiyle yani biraz şeyleri personellerimizin lehine düzenliyoruz. Tahminen özelleştirmenin elde edeceği gelir bu manada azalabilir. Lakin buna karşın yani sendikayla, fakat bu türlü efendim burası özelleştirilmesin, bunun dışındaki biz her şeye karşıyız. Bu samimi bir duruş değil açık söyleyeyim. Hiç samimi değil. Muhalefet de işte CHP genel başkanı oraya gitti. İşte bilmem şey. Artık bunlar yerli kömüre karşılar. Ben oraya niçin gittiklerini anlamıyorum. Yani yerli kömür neredeyse Akbelen’e gittiler ortalık ayağa kalktı bilmem ne. Sonra çalışanlar orada biliyorsunuz gereken yanıtı verdiler. Akbelen’de yerli kömüre karşısın. Geliyorsun Çayırhan’da güya yerli kömürü dayanaklar üzere bir duruş sergiliyorsun. O denli bir şey doğrusu samimi bulmuyoruz. Sendikayla bu minvalde yani onlarla da yapan bir halde konuşuyoruz lakin yani bu bir program dahilinde yürüyor yani.
SAKARYA GAZ ALANI’NDAKİ ÜRETİM NE OLDU?
Yedi milyon metre küpe geldik. Yaklaşık üç milyon hanenin doğal gazını kendi gazımızla karşılıyoruz bugün. Lakin inşallah yani Nisan’a gelmeden yedi milyon metreküp, dokuzu geçeceğiz. 2026 Temmuz’da da inşallah iki katına çıkacağız. Yirmi milyon metreküpe geleceğiz.
ALTIN İTHALATININ YASAKLANMASI VE MADENCİLİK KANUNUNA AİT DEĞERLENDİRME
Şimdi hiç yani bir nokta iki milyar dolarlık ihale yaptık. Yarış bu kadar rekabetçi, ilgi alaka oldu. O mevzuyu kimse sormadı.
YAPILAN İHALELER YANDAŞLARA VERİLDİ İDDİLARI VARDI?
Madenler konusundaki şeye geleceğim. Zira müsaade konusu bana bunu hatırlattı. Müsaadeyle alakalı. Zira hem madende hem de yenilenebilir de planladığımız bir şey var. Artık bu ortada biz bu yaptığımız ihale bin iki yüz megavatlık bir rüzgar ihalesi. Fakat işin özünde şu var aslında yani genel stratejiyi söylersek ekim ayında biz Türkiye’nin iki bin otuz beş yenilenebilir yol haritasını açıkladık İstanbul’da. Ve dedik ki Türkiye bugün işte o gün otuz bir bindi. Bugün otuz üç bin megavat güneş ve rüzgara sahip. Biz iki bin otuz beşe geldiğimizde bu otuz bin megavat yüz yirmi bin megavata gidecek. Yani biz dört katına çıkaracağız bunu dedik. Nasıl yapacağımızı da anlattık. İşte mevcut sanayicilerimizin işte öz tüketim gayeli, kendi öz tüketimi için aldığı kapasiteler var. İşte bu depolamalılar var. Bunların bir kısmı yapılır yapılmaz neyse. Ancak biz kapasite tahsislerinde ihale usulünü, yarış yolunu kullanacağız ve her yıl 2000 ila 2500 yüz megavat kapasiteyi ilan edip müsabakayla bunları tahsis edeceğiz ve bu projeleri yaptıracağız dedik. Cumhurbaşkanımız COP’ta bu maksadı dünyaya ilan etti. Bunun birinci adımını biz atmış olduk ve 2 bin megavatlık bu müsabakaların 1200’ü rüzgârda yapıldı. Salı günü önümüzdeki hafta da 800 megavatlık güneş ihalesini yapıyoruz. Artık bu 1200 megavata kaç kat talep geldi? 18 kat mı? Önemli bir talep geldi. Bunların içerisinde işte 750 megavatını Sabancı ve Alman ortağı E.ON’un olduğu EnerjiSA aldı. Yaklaşık 750 megavatı. Geri kalanı da farklı yatırımcılar almış oldular. Çok rekabetçi bir ihale oldu. Fiyat 3,5 sente düştü. Yani şu anda elektrik fiyatı piyasada 7 sent. Bu firmalar 3,5 sente 20 yıl boyunca rastgele bir dolar enflasyonuyla bu sayı arttırılmadan yani düşünün bundan 25 yıl sonra tekrar 3,5 sent bir fiyatla ve fiyat buraya düştü. Bir de üzerine kapasite bedeli ödeyerek ki toplamda 120 milyon dolar ödemeyi taahhüt ettiler. 1200 megavat için.
Yani her megavata neredeyse 100 bin dolarlık bir ortalamada bu türlü bir katkı hissesi vererek bu ihaleyi yaptık. Önümüzdeki hafta daha rekabetçi tekrar geçeceğini düşündüğüm bir güneş ihalesi olacak. Biz inşallah bunu her yıl tekrar edeceğiz. Aslında bu yarışlar 2024’ün sonunda yapmamız gereken yarışlar, bir iki aylık gecikmemiz var. Onun için 2025 sonunda bir, 2 bin yahut 2500 megavatlık bir kapasite ihalesi daha yapacağız.
Şimdi Türkiye’nin yenilenebiliri olmazsa olmaz bir konudur. Yani o denli moda diye yani herkes yapıyor diye yapmıyoruz bu işi. Bizim arz güvenliğimize katkı sağlıyor. Bizim dışa bağımlılığımızı düşürüyor. Yani ben burada 800 milyon metreküp, doğal gaz kullanarak üreteceğim elektriği bu 1200 megavatlık rüzgârda üretiyorum. Yani 400 milyon dolar yalnızca buranın bir yılda ki 20 yıl derseniz alım garanti müddetine 8 milyar dolarlık bize doğal gaz ithalatını tedbire katkısı var. Onun için işte etrafla ilgili gayelerimiz, karbonla ilgili gayelerimiz noktasında yani her kaygıya deva bir şey bu yenilenebilir işi.
Evet artık işin natürel çevresel boyutu var. Bunlar dikkate getiriliyor. Biz şunu söylüyoruz. Etrafa karşın değil ancak etrafla birlikte bu işleri yapalım. Lakin siz madenle ilgili sordunuz lakin bu tarafta da geçerli. Artık yatırımcının bir taraftan da çevresel müsaadelerle alakalı, imarla alakalı, tarım orman, mera müsaadeleri vesaireyle alakalı bu türlü uğraşı devasa bir bürokrasi var. Bizim bu yaklaşık 40 ay vakit zaman 48 ayı bulan müsaade süreçlerini düşürmeyle alakalı bir gayemiz var. Burada biz şunu söylüyoruz. Yani bu proje olmuyorsa olmadığını yatırımcı bilsin. Niçin olmuyor? İşte ormanla alakalı, etrafla alakalı bir şey var, olmuyor diye bilsin. Oluyorsa da bu süreçleri 18 yahut 24 aya düşürelim. Misal şeyi madende de söylüyoruz. Bu müsaadelerle alakalı muhtemelen bu salı günü son bir sefer Cevdet Bey’in başkanlığında bir toplanacağız. Ve meclise bir kanun sevk etmeyi planlıyoruz. Hem madenlerde hem de yenilenebilir rüzgâr ve güneşte bir müsaade süreçlerini kolaylaştırıcı bir manada bürokrasiyi kolaylaştırıcı bir ıslahat paketi bu. İnşallah bunu uyguladığımızda süreçler hızlanacak ve 120 bin megavata inşallah bu halde gideceğiz.
Madenler konusu bence en az o kadar ehemmiyetli bir husus. Zira madensiz bir iktisat, sanayi düşünmek, hayat düşünmek mümkün değil. Madenlerde de Türkiye diyoruz ki bu kadar maden çeşitliliğine sahip. Dünyada 7. maden çeşitliliği zengini ülkeyiz. Lakin madenler toprağın altında. Bunları etrafla uyumlu, iş sıhhati ve güvenliğinden taviz vermeden artık 13 Şubat geliyor. Erzincan İliç’in yıl dönümü. Yani orada biliyorsunuz bir maden kazası yaşamıştık. Dokuz kardeşimiz hayatını kaybetti. Yani etrafla uyumlu, iş sıhhati ve güvenliğine değer vererek ve katma pahalı bir halde madenlerimizi kesinlikle biz altın olsun, öbür metalik madenler iktisada kazandırmamız lazım.
Onun için de biraz süreçleri kolaylaştırmamız lazım. Tarım Orman Bakanımızla bu manada birebir düşünüyoruz. Sağ olsun bize inşallah yardımcı oluyor.
YETKİYİ SİZ Mİ ALACAKSINIZ?
Ormanla ilgili bir yetkiyi benim kullanmam kelam konusu olmaz. Biz burada şunu yapmaya çalışıyoruz. Madencilik işi, yani petrol, doğal gazda da geçerli bu. Öncelikle arama işidir. Yani bir şeyi evvel arayacaksınız. Ondan sonra bulacaksınız. Aradığınız her şeyi de bulmanız mümkün değil. Arama süreçlerini biraz kolaylaştıralım diyoruz. Yani aramada adam bir tane sondaj yapacak. Bunun için bu türlü aylarca yıllarca beklemesin. Bir an evvel o müsaadesi alıp aramasını yapsın. Bir şey bulunursa orada ondan sonra üretimle alakalı işletmecilikle alakalı planlamasında yeniden bu kriterleri göz önünde bulundurarak geçsin ve hem istihdamı arttıracak hem ekonomimize katkı yapacak. Zira orada da net ithalatçıyız. Altını katarsanız yani çok daha büyük boyutta bir şey var. Hani altının biraz tasarruf boyutu var. İnsanların yastık altı tasarruf boyutu var. Lakin onun ötesinde bizim öteki madenlerimizi yani şu anda dünyada büyük bir maden savaşı var.
Şu anda ben rahatlıkla şunu. Bu mevzuya bu türlü bir seferberlik şuuruyla yaklaşsak bizim Türkiye olarak bu türlü bir potansiyelimiz var toprak altında. Yüz ton/yıl üretime çıkmamız lazım. Rekor yılımız 42 tondu. Yüze çıkmamız lazım.
