Son devirde bilhassa besin eserlerinde yaşanan fahiş fiyat artışları ve stokçuluk, tüketicileri güç durumda bırakıyor. Üretim maliyetlerinde kayda bedel bir artış olmamasına karşın, birtakım marketler ve aracı firmalar, eserleri yüksek fiyatlarla piyasaya sunarak büyük karlar elde ediyor. Bu durumu fırsatçılık olarak pahalandıran uzmanlar, fiyatların tarladan sofraya kadar şişirilmesinin, hem üreticiye hem de tüketiciye zarar verdiğini vurguluyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, fahiş fiyat uygulayan markaları boykot etmeye çağırırken alanında uzman isimlerde bu davetin önlenebilir bir kontrol mekanizması olabileceğini belirtti.
“SERBEST PİYASA DEĞİL LAKAYIT PİYASA!”
3 Ocak’ta açıklanan düşük enflasyon bilgileri sonrası, piyasalarda hala yüksek fiyatlar dikkat çekiyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, fahiş fiyat uygulayan markaları boykot etmeye çağırırken, İktisatçı Prof. Dr. Yusuf Dinç, hür piyasa iktisadının şu an Türkiye’de “lakayıt piyasa” olarak tanımlandığını vurguladı.
Prof. Dr. Yusuf Dinç, hükümetin özgür piyasa iktisadı kurallarına bağlılık vurgusu yaptığına lakin halkın, piyasa şartlarına müdahale edilmesi tarafında bir talebi bulunduğuna dikkat çekti. Dinç, bu durumun Türkiye’deki ekonomik dinamiklerin bir yansıması olduğunu söz etti: “Bugünkü piyasa kaidelerine özgür piyasa denemez, burada bir lakayıtlık var. Bu nedenle yapılacak müdahaleler, hür piyasa müdahalesi olarak kabul edilmemelidir.”
Fahiş fiyat uygulamaları ile ilgili konuşan Dinç, “Vatandaşın hangi markanın fahiş fiyat uyguladığını ayırt etmesi sıkıntı. Bu noktada değerli olan, kamunun nezareti ve vatandaşın fiyat farkındalığıdır” dedi.
Ayrıca, fiyatların karşılaştırılabilmesi ismine bir “bereket” projesi teklifini hatırlatarak, “Bir evvelki iktisat idaresi devrinde fiyatların karşılaştırılabileceği bir sistem önerilmişti. Bu tıp bir sistemin hayata geçmesi, vatandaşın farkındalığını artırabilir” dedi.
“BUNUN İSMİ SOYGUN”
İstanbul Ziraat Odası Başkanı Ömer Demir, son periyotta artan fahiş fiyatların tüketiciyi mağdur ettiğini belirterek, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın boykot davetini desteklediklerini ve hür piyasa ismi altında yapılan fiyat artışlarının aslında bir “vurgun” olduğunu tabir etti.
İstanbul Ziraat Odası Başkanı Demir, “Sayın Cumhurbaşkanımızın söylemi çok kıymetli. Bizler de her platformda tüketicilere, bu fahiş fiyatları uygulayan, 5 liraya aldığı eseri 50 liraya satan vurguncuların eserlerini almayın diye davette bulunuyoruz. Bizim alacağımız yeni fiyat artırımı, bunlar tarafından evvelce şişirilerek tüketiciye sunuluyor. Bu, yıllardır devam eden bir sorun.”
Demir, son vakitlerde besin fiyatlarının süratle arttığına dikkat çekerek, “Serbest piyasa” ismi altında yapılan bu fiyat artışlarının aslında “kara borsacılık” ve “stokçuluk” olduğunu belirtti.
Demir, “Serbest piyasa nedir? Üreticiden makul fiyatı alıp kaliteli eseri tüketiciye makul fiyata satmaktır. Lakin bu bireyler, üreticiden aldığı eseri, fahiş fiyatlarla vatandaşa satıyor ve buna hür piyasa diyorlar. Bu kabul edilemez!” diyerek durumu eleştirdi.
Ziraat Odası Başkanı, tüm bu olumsuzluklara karşı hükümetin yanı sıra vatandaşların da etkin rol oynaması gerektiğini, fırsatçılıkla çabada herkesin bir “müfettiş” üzere davranarak şikayetlerde bulunmasının önemini vurguladı.
“YAPTIRIM UYGULANMALI”
Fahiş fiyat artışlarında tüketicilerin yapabilecekleri uygulamaları belirten TÜKONFED Hukuk Komitesi Üyesi Av. Derya Deniz Dalgın, e devlet ve ALO 175 Tüketici Müracaat Çizgisi üzerinden şahsî şikayetlerinde bulunabileceğini açıkladı. Av. Derya Deniz Dalgın, somut kanıtlar ile o işletmelere yaptırım uygulanabileceğini belirtti.
Ancak hangi firmaya ne kadar ceza kesildiğinin muhakkak olmaması sebebiyle caydırıcılık olmadığını söyleyen Av. Derya Deniz Dalgın, öte yandan tavsiye edilen satış fiyatının da ambalajın üzerinde bulunması gerektiğini savundu.