Harvard’dan çığır açan buluş: Alzheimer’a karşı lityum umudu

Lityum, tıpta uzun müddettir bipolar bozukluk ve depresyon tedavisinde kullanılan bir ruh hali dengeleyici olarak biliniyor.

Ancak araştırmacılar, bu metalin bedende doğal olarak çok küçük ölçülerde bulunduğunu ve C vitamini ya da demir üzere temel bir element olarak hücresel işleyişte rol oynadığını birinci kere kanıtladı.

TRT Haber’in CNN International’dan aktardığı habere nazaran, araştırmada olağan farelerin diyetinden lityum çıkarıldığında beyinlerinde iltihaplanma, nöronal hasar ve Alzheimer benzeri yapısal değişiklikler geliştiği gözlemlendi. Alzheimer’a yatkın genetik farelerde ise amiloid plaklar ve hafıza kaybı daha süratli ilerledi.

Araştırmayı yürüten Profesör Bruce Yankner, “Bu datalar Alzheimer’ın temelinde yatan mekanizmayı anlamada kıymetli bir adım olabilir” dedi.

PLAKLAR LİTYUMU EMİYOR, BEYİN KENDİNİ TEMİZLEYEMİYOR

Araştırmaya nazaran, Alzheimer hastalarının beyinlerinde biriken amiloid beta plakları, lityum moleküllerini tutarak mikroglia ismi verilen bağışıklık hücrelerinin bu ziyanlı proteinleri temizlemesini engelliyor. Bu durum, beynin kendi çöp temizleme sisteminin çökmesine neden oluyor.

Yankner ve grubu, plaklara bağlanmayan özel bir lityum formu olan lityum orotatı farelere verdiklerinde, amiloid plaklar ve hafıza kaybında gerileme gözlemledi. Lityum verilen fareler, labirent testlerinde tekrar muvaffakiyet göstermeye başladı.

İNSAN BEYİNLERİNDE DE LİTYUM EKSİK

Rush Üniversitesi’nden sağlanan insan beyin örnekleri üzerinde yapılan tahlillerde, Alzheimer hastalarında düşük lityum düzeyleri tespit edildi. Bu bulgu, Massachusetts General Hospital, Duke ve Washington Üniversitesi’ndeki başka beyin bankalarında da doğrulandı.

Yankner, “İlk başta bu sonuca biz bile kuşkuyla yaklaştık, zira beklenmiyordu,” dedi. Fakat farklı kaynaklarda tıpkı sonucun çıkması, lityum eksikliğinin Alzheimer ile güçlü bir münasebeti olduğunu gösterdi.

LİTYUM DOĞAL OLARAK HANGİ BESİNLERDE VAR?

Bilim beşerlerine nazaran lityum, düşük dozlarda doğal yolla bedene alınabiliyor. En varlıklı kaynaklar ortasında:

• Koyu yeşil yapraklı sebzeler
• Kuruyemişler
• Baklagiller
• Kimyon ve zerdeçal üzere baharatlar
• Mineralli doğal sular

Yankner, bu yiyeceklerin uzun vadeli beyin sıhhati üzerindeki tesirinin tahminen de içerdikleri lityum sayesinde olduğunu söz etti.

UZMANLAR UYARIYOR: DESTEK KULLANMAYIN

Araştırmacılar, umut verici sonuçlara karşın farelerde kullanılan lityum dozlarının beşerler için uygun olmadığını vurguladı.

Lityum orotat içeren fare tedavileri, bipolar bozuklukta kullanılan dozların yaklaşık binde biri seviyesindeydi. “Fare bir insan değildir. Kimse bu araştırmaya dayanarak kendi başına lityum almamalı” diyen Yankner, klinik deneylerin başlaması gerektiğini belirtti. ABD Ulusal Sıhhat Enstitüsü (NIH) tarafından finanse edilen çalışmanın, Alzheimer tedavisinde yeni kuşak, düşük doz lityum temelli stratejilerin önünü açabileceği düşünülüyor.