Karadeniz kıyılarının deniz çöpü haritası çıkarıldı
Nehirler vasıtasıyla yahut fırtına, dalga ve rüzgarlarla denize ya da kıyıya ulaşan, insan eliyle üretilmiş her türlü katı malzeme, deniz çöpü olarak tanımlanıyor. BM Etraf Programı’na (UNEP) nazaran camlar, metaller ve denizcilik materyalleri üzere atıkların yaklaşık yüzde 70’i okyanusun tabanına çökerken batmayıp su yüzeyinde asılı kalan birden fazla plastik materyal de deniz çöpleri ortasında yer alıyor.
Terzi ve takımı, Türkiye’nin Karadeniz kıyılarındaki deniz çöpü ölçüsünü ve cinslerini belirlemek için bir araştırma gerçekleştirdi.
Metrekarede 0,24 adet deniz çöpü tespit edilen İstanbul Sarıyer’deki Kısırkaya Plajı en pak bölge olarak belirlenirken, burayı 0,246 adetle deniz çöpüyle Trabzon Laila Plajı, 0,318 adetle Kızılırmak Ağzı Doğusu, 0,378 adetle Bartın İnkumu Plajı ve 0,378 adetle Kastamonu Cide Kıyısı takip etti.
En fazla deniz çöpü metrekarede 2,124 adetle Artvin Kopmuş Plajı’nda bulunurken, Bartın Kapısuyu Plajı’nda metrekarede 1,602, Artvin Üç Kardeş Plajı’nda 1,464, Samsun Terme Plajı’nda 1,326, İstanbul Şile’deki Uzunkum Plajı’nda ise 1,206 adet deniz çöpüne rastlandı.
Araştırmanın detaylarını AA muhabiri ile paylaşan Terzi, yarı kapalı bir deniz olan Karadeniz’de su sirkülasyonunun sonlu, insan tesirinin ise ağır olduğunu belirtti.
Bu faktörlerin Karadeniz’i deniz çöpü kirliliğine karşı hassas hale getirdiğini tabir eden Terzi, kıyılardaki durumu tespit edebilmek ismine kelam konusu araştırmayı hayata geçirdiklerini bildirdi.
“BAZI İSTASYONLARDA HER ADIMDA BİR ÇÖP GÖRÜLEBİLİYORDU”
Bulgaristan hududundan Gürcistan sonuna kadar, yaklaşık 1400 kilometre boyunca uzanan kıyı şeridinde 37 istasyon belirlediklerini kaydeden Terzi, araştırmayı, Avrupa Birliği Denizlerinde Deniz Çöplerinin İzlenmesi (The Monitoring of Marine Litter in European Seas) kılavuzuna nazaran yürüttüklerini anlattı.
Terzi, şöyle devam etti:
“Araştırma yaptığımız istasyonları belirlerken bunların yerleşim yerleri ve derelere olan uzaklığı, kentsel ve turistik hedefle kullanılıp kullanılmadığı üzere kriterleri göz önünde bulundurduk. Çalışmamızı 2,5 santimetrenin üzerindeki katı atıklara yönelik olarak yürüttük ve toplamda 29 bin 610 adet katı atık toplayarak gereçlerine ve kullanım alanlarına nazaran bu atıkları sınıflandırdık.”
Çöp yoğunluğu yüksek istasyonların çoklukla dere ağızlarına yakın istasyonlar olduğuna ve taşınımdan daha fazla etkilendiklerine işaret eden Terzi, “Plajların yüzde 90’ının kirli ve çok kirli seviyede olduğunu saptadık. Birtakım istasyonlarda her adımda bir çöp görülebiliyordu.” dedi.
SİGARA İZMARİTİ EN ÇOK RASTLANAN ATIK TİPİ OLDU
Topladıkları atıkların yüzde 88’inin plastik, yaklaşık yüzde 3,5’inin kağıt ve tekrar bu civardaki bir kısmının da metallerden oluştuğunu aktaran Terzi, en çok rastladıkları atık cinsinin sigara izmariti olduğu bilgisini verdi.
Terzi, tek kullanımlık plastiklerden kaynaklanan kırılmış plastik modülleri, besin ambalajları ve içme suyu şişeleri ile kapaklarının da sık rastladıkları atıklar ortasında olduğunu vurguladı.
İnsan sıhhatine ziyan verebilecek kimi atık tiplerine rastladıklarına da dikkati çeken Terzi, “Bunlar cam kırıkları, medikal atıklar, şırıngalar yahut kesici metal parçalardı. Çalışmamızda bunları da değerlendirdik. Örneğin bir plaja gittiniz, ayağınıza orada bir cam batma ihtimali var. Tekrar tıpkı biçimde birçok kıyıda bu riskin de yüksek ve çok yüksek olduğunu belirledik.” diye konuştu.
“SINIR TANIMAYAN BİR SORUN OLARAK KARŞIMIZA ÇIKIYOR”
Karadeniz’deki deniz çöpü sıkıntısının yalnızca Türkiye’yi ilgilendirmediğinden bahseden Terzi, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Karadeniz havzasını düşündüğümüzde bu aslında memleketler arası bir sorun. Karadeniz’de bir akıntı sistemi var. Bizden giden çöpler öbür ülkelere yahut onlardan gelen çöpler bizim kıyılarımıza ulaşabiliyor. Yani bu aslında hudut tanımayan bir sorun olarak karşımıza çıkıyor.”
Terzi, AB’nin 2050 maksadının, deniz çöpü ölçüsünü metrekarede 1 adedin altına indirmek olduğunu ancak bilhassa Karadeniz ve Baltık Denizi’ndeki kirliliğin bu gayeye ulaşmayı zorlaştırdığını lisana getirdi.
İklim değişikliğiyle artan çok hava olaylarının denizlerdeki akıntı sistemlerini ve dalgaları etkilediğine değinen Terzi, bu durumun çöplerin taşınımını ve birikim yerlerini değiştirebileceği ve kirlilikte yeni sıcak noktalar oluşturabileceği ihtarında bulundu.
Terzi, konuşmasını şöyle tamamladı:
“Düşünün, bir teknedesiniz, tekneniz su alıyor, siz kova ile o suyu boşaltmaya çalışıyorsunuz ama teknenize giren su sizin attığınızdan daha fazla. Sizin burada yapmış olduğunuz uğraş çok fazla tesir oluşturamayabiliyor. O yüzden birinci yapılması gereken deniz çöplerini kaynakta önlemek, ikinci olarak da doğal ki paklık çalışmaları yapmaktır.”
