NATO’nun Kolektif Savunma Kapasitenin Bugünü ve Müttefiklik Ruhunun Çelişkileri
NATO’nun 1949’daki kuruluşundan bu yana Sovyetler Devri ve sonrasındaki global istikrar bakımından İttifak’ın en somut çatışma alanı, Donbass Savaşı’yla günümüz Rusya’sıyla asimetrik olarak barizleşti. Daha lokal ve zayıf görünen bir tansiyon alanı olarak NATO’nın kolektif savunma refleksi olan 5. Maddeyi birinci sefer Afganistan-ABD çatışmasında ISAF ismi alında 2001’de çoklu bir memleketler arası güce dâhil olarak kullanması, tekrar bir Sovyet yayılma bölgesi olan Afganistan’dan Ukrayna’ya sorunun 20 yıl sonra nasıl mobilize olduğunu ve geniş bir tehdit ölçeğine taşındığını göstermeye kâfi olmuştur. Artık ise NATO, Sovyetler sonrası Rusya’nın diplomatik ve global konsolidasyon süreciyle direkt yüzleşmektedir.
Bugünlerde temelleri 2021’lere dayanan Çok Uluslu Mühimmat Depolama Teşebbüsüne iki yeni muahede daha eklenerek Türkiye’nin de ortalarında olduğu 15 ülke; Belçika, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Yunanistan, Letonya, Litvanya, Hollanda, Norveç, Portekiz, Romanya ve İngiltere, ‘150 metrenin altındaki düşük düzeyli hava tehditleri’ ne karşı muharebe alanında karşı önlem ve teknolojik iş birliği mutabakatı imzaladı. Görünen o ki NATO askeri analistleri, NATO’ya yakın muharebe alanı olarak FPV dron hücumlarının Ukrayna-Rusya savaşındaki saha bilgilerini dikkate alarak, İttifak için yakın gelecekte doğabilecek insansız hücum tehditlerine karşı ve de bilhassa muhtemel bir kara akın ve taarruz konseptine yönelik teknolojik güncelleme arayışı içinde olduklarını açık bir gerçeklik olarak sundu.
Bununla bir arada Çok Uluslu Mühimmat Depolama Teşebbüsü (MAWI) programının bilhassa kıta Avrupası merkezli oluşu, NATO’nun Donbass Savaşı örneğinde gözlemlediği üzere ağır ve yorucu bir kara savaşına hazırlık ve mühimmat kapasitesini de yine gözden geçirdiğini gösterdi. 21. Yüzyılın ortalarında bugünün NATO üyeleri olan eski Varşova Paktı anti-komünist uydu devletleri, Çekya, Macaristan, Polonya, Bulgaristan, Estonya, Letonya, Romanya, Slovakya ve Arnavutluk, elbette Ukrayna-Rusya savaşının birinci genişleme dalgasındaki ön cephe ülkelerini teşkil etmektedir. Bu bağlamda Avrupa’nın mühimmat meselesinin tıpkı vakitte geçmişte NATO’nun dâhil olduğu lokal çatışma alanlarına benzemeyişi ve tersine ABD’nin kıtalararası Orta Doğu örnekli müdahale tazından hem stratejik açıdan hem de lojistik bakımdan faklı oluşu, Avrupa’nın bu türlü bir diplomasi dışı kriz anında açığa çıkacak güvenlik zafiyetini tahlil etmeye kâfi olacaktır.
Çok Uluslu Mühimmat Depolama Teşebbüsü (MAWI)’nin Türkiye’yi ilgilendiren boyutu, artık güçlü bir savunma sanayi ekosistemine sahip ülkemizin bu mühimmat krizinde tedarik eden ülke değil de tedarikçi pozisyonda olacağıdır. Türkiye’nin grobal ölçekli bir memleketler arası aktör oluşu gerçeği, NATO’nun yaşadığı bu mühimmat kriziyle birlikte okunmalıdır. Dikkatten kaçmamış ve unutulmamıştır ki, Türkiye’nin yıllarca güneyden terör örgütlerince gaye alınması ve hem Orta Doğu’da hem de Kafkasya ve Ön Asya’da (ABD-Afganistan, ABD-Irak, İsrail-Hamas, İsrail-Lübana, Suriye İçsavaşı, Rusya-Gürcistan, Rusya- Çeçenistan-Rusya Ukrayna savaşları) sıcak çatışma alanlarına yakın olmasına karşın NATO üyesi İspanya hariç İttifak’tan kâfi derecede orta irtifa hava savunma dayanağından yoksun kalışı, kelam konusu müttefiklik ruhundan son derece uzak bir imaj çizmiştir. Yerli ve ulusal savunma endüstrisi atağından sonra Türkiye’nin bir yanıyla HSS’lerde kendi savunma mimarisini kendi özgün konseptleriyle oluşturması, gerek mühimmat üreticisi niteliğindeki sertifika kalitesi gerekse hava soluyan beşerli ve insansız platformlarındaki muvaffakiyet ve savıyla bugünleri dünden öngörmenin siyasi bir muvaffakiyetini ihtiva etmiştir.
Fakat hali hazırdaki savunma harcamalarının dünya ölçeğinde % 60-70’inin NATO’ya ilişkin olmasının birebir vakitte korumakla yükümlü birden fazla mikro ölçekli Baltık ülkeleri olduğu hesaba katıldığında; tekrar NATO’nun makro seviyedeki Türkiye’ye teknoloji paylaşımında çok istekli olmadığı gerçeğini, kendi kolektif savunması ismine çekişliye düşürmektedir. ABD Başkanı Trump’ın yeni yaptığı açıklamayla Hindistan için 5. Jenerasyon F-35 hava platformuna yeşil ışık yakması, 2018 yılında yaptığı mutabakatla 2021’de Rusya’dan ilk parti S-400 HSS’lerini tedarik eden Hindistan’ın durumunu NATO ülkesi Türkiye’yle kıyaslamaya kapı araladı. Bizatihi Müşterek Taarruz Uçağı (JSF/F-35) programında olan yani F-35 için orta gövde ve birtakım aviyoniklerin üreticisi Türkiye’nin Rusya’dan S-400 tedariki hasebiyle CAATSA’ya uğratılarak yaptırım yoluyla parasını dahi ödediği F-35 programından çıkarılması, son Hindistan açıklamasıyla daha da düşündürücüdür. Ne var ki bu çelişkinin örneği yalnızca F-35’lerle hudutlu değil. Türkiye’nin yıllarca eksikliğini hissettiği Orta/Yüksek İrtifa Hava Savunma gereksinimini yerli ve ulusal tahliller; Hisar ve Siper HSS projeleriyle gidermeden evvel Amerikan menşeili MIM-104 Patriot ve Fransız-İtalyan menşeili SAMP/T NT üzere eserlere yönelik uğradığı ambargo ve yeniden Türk ordusunun modernizasyonu için gerekli donananım ve kitlerdeki ambargolar yalnızca kimi değerli başlıkları oluşturdu. Yani Türkiye silahlı gücü, niteliği, disiplini ve NATO içindeki yüküne karşın yıllarca siyasi sebeplerle ambargoya uğrayan tek İttifak ülkesi oldu.
Dolayısıyla NATO ve Türkiye ortasındaki son çeyrek asırdır devam eden ve müttefiklik ruhuna alışılmamış inançsız bağlantı seviyesi, bilhassa Ukrayna-Rusya savaşından sonra kıta Avrupa’sı için tehdit konseptini değiştiren yeni konjonktür bakımından dikkatli okunmalıdır. Müttefiklerinin harp teknolojisine muhtaç dünkü Türkiye’den kendi muhtaçlıkları için kendi tahlillerini üreten yeni Türkiye’nin inançlı bir Avrupa barışı, inançlı bir Orta Doğu barışı için değeri, tıpkı vakitte dünya barışının tesis edilmesi/sürdürülmesi için de hayatidir. NATO’nun majör yükünü üstenmiş ABD’nin Trump idaresiyle birlikte Avrupa’yı müdafaa stratejisini dün birer Varşova Paktı üyesi olan bugünün NATO üyesi mikro seviyedeki Baltık ülkeleri üzerinden kuramayacağı açıktır. Daha da açık olan ise Akdeniz’de her seferinde Yunanistan kartıyla köşeye sıkıştırılmaya çalışılan yahut güneyde daima terör tehdidiyle sindirilmeye çalışılan Türkiye’nin artık bölgesel değil; milletlerarası bir aktör olarak Suriye’de, Libya’da, Karabağ’da, Kosova’da, Afrika’da öteki türlü söylemek gerekirse kendisine global olarak çizilmiş hudutların çok ötesinde olduğu gerçeğidir.
