SGK’dan erken emeklilikte yeni dönem: Yıpranma payı kapsamı değişti!

SGK tarafından yapılan değişiklikle, sırf fiilen riskli ve yıpratıcı misyonları yerine getiren çalışanlar FHSZ’den faydalanabilecek.

Önceki düzenlemede, madencilik üzere ağır iş kollarında çalışan lakin riskle direkt temas etmeyen çaycı, aşçı, bekçi gibi meslekler de bu kapsamdayken, artık yalnızca işin riskine direkt maruz kalanlar yararlanabilecek.

Örneğin, madencilik dalında sırf yer altında çalışanlar yıpranma hissesi alabilecek. Öteki meslek kümelerinde da risk değerlendirmesi kriter alınarak kapsam sonlandırıldı.

FHSZ NEDİR, KİMLER YARARLANIYOR?

Yıpranma hissesi, tehlikeli ve ağır işlerde çalışanların daha erken emekli olabilmesini sağlayan bir düzenleme.

5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu’na nazaran uygulanan bu sistemde, belli mesleklerde her 360 güne karşılık 60-90 gün, yer altı üzere yüksek riskli işlerde ise 180 güne kadar ek prim günü ekleniyor.

Ancak bu ek müddet, emeklilik yaşını en fazla 3 yıl düşürebiliyor. Çalışanların bu haktan yararlanabilmesi için en az 3600 gün prim ödemiş olması kural.

HANGİ MESLEKLER YIPRANMA HİSSESİ KAPSAMINDAN ÇIKARILDI?

Yeni düzenlemeyle, fiilen risk taşımayan kimi meslekler FHSZ kapsamından çıkarıldı. Bu meslekler ortasında şunlar yer alıyor:

• Belediye başkanları  

• Bar çalışanları  

• Balık toptancıları  

• Muhasebeciler  

• Uluslararası ticaret uzmanları  

• Spor kulübü yöneticileri  

• Aşçılar  

• Bekçiler  

• Çaycılar  

• Danışmanlar  

• Sekreterler  

• Hizmetliler

Bu mesleklerin, fizikî yahut ruhsal risk barındırmadığı gerekçesiyle yıpranma hissesi hakkı kaldırıldı.

HANGİ MESLEKLER HALA YIPRANMA HİSSESİ ALIYOR?

Yeni düzenlemeye karşın birtakım meslek kümeleri FHSZ’den yararlanmaya devam edecek. Riskli ve yıpratıcı işlerde çalışan bu kümeler şunlar:

• Yer altı madenciliği çalışanları  

• Demir-çelik sanayi işçileri  

• Asit ve cıva üretiminde çalışanlar  

• Sağlık işçisi (doktor, hemşire, ebe vb.)  

• Emniyet, jandarma, kıyı güvenlik ve MİT personeli  

• Gazeteciler ve TRT çalışanları  

• İtfaiyeciler  

• Ceza infaz kurumu personeli  

• Türk Silahlı Kuvvetleri personeli

Bu meslekler, işin fizikî ve ruhsal riskleriyle direkt karşı karşıya olmaları nedeniyle FHSZ kapsamına uygun görüldü.

MESLEK KODU BİLDİRİMİ DAHA KRİTİK HALDE

SGK, patronların çalışanlar için bildirdiği meslek kodlarını artık daha sıkı denetleyecek. FHSZ kapsamına girmeyen bir meslek koduyla yapılan bildirimler sistem tarafından otomatik olarak reddedilecek.

Örneğin, itfaiyecilik yapan bir çalışanın “vasıta sürücüsü” koduyla bildirilmesi durumunda, bu bildirim geçersiz sayılacak.

Bu nedenle, gerçek meslek koduyla bildirim yapmak, çalışanların erken emeklilik hakkını direkt etkileyen bir mecburilik haline geldi.

DÜZENLEME NE VAKİT BAŞLADI?

Yeni sistem, Nisan 2025 hizmet bildirimlerinin yapıldığı Mayıs 2025 prestijiyle yürürlüğe girdi. Artık tüm bildirimler, SGK’nın güncellenmiş meslek kodu listesiyle karşılaştırılacak ve uyuşmazlıklar kusur bildirisiyle bildirilecek.

HATALI BİLDİRİMLERE DÜZELTME ŞANSI

Riskli bir işte çalıştığı halde yanlış meslek koduyla bildirilen çalışanlar için SGK, bir düzeltme düzeneği sunuyor.

İşverenler, bağlı bulundukları toplumsal güvenlik merkezine başvurarak durumu belgeleyebilir.

SGK’nın yapacağı inceleme sonucunda uygun görülen durumlarda yıpranma hissesi hakkı geri verilebilecek.