Trump dünyayı 3 haftada krize sürükledi

ABD’nin 47. başkanı Donald Trump, 20 Ocak’ta misyona başlamasının üzerinden geçen üç haftada hükümeti yine yapılandırmaya yönelik başkanlık kararnameleri yayınladı ve global siyasi siyasetlerini şekillendirmeye devam etti.

Trump idaresinin Kanada ve Meksika’ya yönelik ticaret savaşlarının yanı sıra Çin’le yumuşama işaretleri ve Gazze planı da çok konuşuldu.

İŞTE TRUMP’IN ÜÇ HAFTALIK KARNESİ:

ÇOK SAYIDA KARARNAME

Trump vazifede geçirdiği 20 günün neredeyse her birinde başkanlık kararnameleri imzaladı.

Kendisinden evvelki Lider Barack Obama ve Joe Biden üzere Trump da Vazifeye Başlama Günü’nü selefinin siyasetlerinin kıymetli bir kısmını iptal etmeyi amaçlayan kararlara imza atmakla geçirdi. Ayrıyeten 6 Ocak 2021’de Kongre Binası’na baskın yapan kitlenin birden fazla üyesini affetmek, ABD’yi Paris İklim Mutabakatı’ndan çekmek ve TikTok’un kullanıma devam etmesini sağlamak için 1. Gün buyrukları verdi.

AP’nin transferine nazaran Trump ayrıyeten, transseksüel sportmenlerin bayan sporlarına katılmasını yasaklamayı amaçlayan bir buyruğu de yasakladı. Kağıt pipet yasağının da yakında gelmesi bekleniyor.

UCM’YE YAPTIRIM ÖNGÖREN KARARNAME

Cumhuriyetçi Başkan, Şubat’ın birinci haftasında ABD’nin yakın müttefiki İsrail’e yönelik soruşturmalar nedeniyle Milletlerarası Ceza Mahkemesi’ne (UCM) yaptırım uygulanmasını öngören bir kararname de imzaladı.

Kararnamede UCM, “Amerika’yı ve yakın müttefikimiz İsrail’i amaç alan gayrimeşru ve temelsiz hareketlerde bulunmakla” ve Netanyahu ile eski savunma bakanı Yoav Gallant hakkında “temelsiz tutuklama kararları” çıkararak yetkisini berbata kullanmakla suçlanıyor. Trump’ın bu adımı Netanyahu’nun Washington’u ziyaret ettiği sırada geldi.

SİLK ROAD’UN KURUCUSUNA BAŞKANLIK AFFI

Trump ayrıyeten, ömür uzunluğu mahpusa mahkum edilen dark web pazarı Silk Road’un kurucusu Ross Ulbricht için başkanlık affı çıkardı.

Başkan, dava sürecinde vazife alanları hükümetini silahlandırmakla suçlarken, Ulbricht, 11 yıl sonra özgürlüğüne kavuştu. Savcılık kayıtlarına nazaran Silk Road üzerinden 1,5 milyon süreç gerçekleşti. Platform, Bitcoin kullanarak yasadışı mal ticaretine aracılık etti.

Öte yandan platformdaki faaliyetlerden Ulbricht’in sorumlu tutulması ABD’de geniş bir bölümün reaksiyonunu çekiyordu. Bu yüzden Ulbricht’in affedilmesi Trump’ın seçim kampanyasının vaatleri ortasındaydı.

KRİPTOPARA KARARNAMESİ

Cumhuriyetçi Başkan, ABD’de kripto paraların ilerleyişini teşvik etmek ve ulusal bir dijital varlık stoku geliştirmeye yönelik çalışmalar yapmak gayesiyle da bir kararname imzaladı.

Kararnamenin büyük kısmı, ABD’de kripto paraların ilerleyişine yönelik teknolojiler ve kurallar oluşturmaya odaklanıyor. Kritik noktalardan biri, “Federal hükümetin kolluk kuvvetleri aracılığıyla yasal olarak ele geçirdiği kripto paralardan türetilmiş” ulusal bir dijital varlık stokunu pahalandırmak üzere bir çalışma kümesinin oluşturulmasını öngörüyor.

Trump, seçim kampanyası sırasında Beyaz Saray’a dönerse federal hükümetin elindeki Bitcoin varlıklarını asla satmamasını sağlayacağına kelam vermişti. Öte yandan kararda Bitcoin’den bahsedilmedi.

TİCARET SAVAŞLARI BAŞLATTI VE ORTA VERDİ

Bunun yanı sıra yeni ABD lideri, Kanada, Meksika ve Çin’e yüzde 10 gümrük vergisi getirme kararı aldı. Lakin daha sonra Kuzey Amerika içinde bir ticaret savaşını önlemek için Kanada ve Meksika’ya yönelik vergi tehditlerinden vazgeçerek, vergileri erteledi.

Çin’e karşı yüzde 10 vergi hala yürürlükte. Lakin Trump’ın seçim kampanyası sırasında vaat ettiği oran yüzde 60’tı. Şimdilik yüzde 10 vergi uygulanması, Çin ve ABD ortasında muhtemel bir yumuşamanın sinyalleri olarak yorumlandı.

Öte yandan birçok ekonomiste nazaran bu vergilerin hepsi yürürlüğe girseydi ülkedeki enflasyonu artırabilir ve büyümeyi yavaşlatabilirdi.

ELON MUSK’IN FEDERAL KURUMLARA ‘BASKIN’LARI

Tesla ve SpaceX CEO’su Elon Musk’ın başında olduğu Hükümet Verimliliği Ünitesi (DOGE) için çalışan ve yaşları 19 ile 26 ortasında değişen bir küme genç mühendis, Washington’da hükümet ofislerine ‘baskın yaparak’ ABD Hazine Bakanlığı, Enerji Bakanlığı, Eğitim Bakanlığı ve Medicare sağlık hizmetleri sistemlerine erişti.

Ancak yaşanan tartışmaların akabinde Cumartesi sabahı erken saatlerde bir federal yargıç, DOGE’nin kelam konusu kayıtlara erişmesini engelledi ve yeni duruşma tarihini 14 Şubat olarak belirledi.

DOGE ayrıyeten dünya çapında ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) çalışanlarının neredeyse tamamını işten çıkarırken, istihbarat ünitesi CIA’in çalışanlarının bile istiaya zorlandığı argüman ediliyor.

Öte yandan, bir başka federal yargıç da Trump idaresinin USAID’i tasfiye etme kararına karşı, binlerce ajans çalışanının işten çıkarılması planlarının süreksiz olarak durdurulmasına karar vereceğini belirtti.

Trump ve Musk’ın bu atakları, federal kurumlara yönelik ‘darbe girişimi’ diye yorumlandı.

Demokrat Partili Senatör Chuck Schumer’in de ortalarında yer aldığı birçok siyasetçi, ABD’de son günlerde yaşanan gelişmeleri ‘ele geçirme’ olarak görüyor. Schumer, “Seçilmemiş bir gölge hükümet var. Federal hükümeti düşmanca ele geçirme teşebbüsünde bulunuyor,” dedi.

GÖÇMENLERİ TAŞIYAN BİRİNCİ ASKERI UÇAK GUANTANAMO’YA İNDİ

Şubat’ın birinci haftasında ABD’den Guantanamo Körfezi’ne göçmenleri hudut dışı eden birinci ABD askeri uçağı Küba’ya indi.

Bu, öncelikle 11 Eylül 2001’deki terör taarruzlarıyla temaslı yabancıları gözaltına almak için kullanılan ABD deniz üssüne gönderilen göçmen sayısında beklenen artışın birinci adımı oldu.

Trump tesisi bir bekletme merkezi olarak kullanmak istiyor ve tesisin 30.000 kadar kişiyi alabilecek kapasitede olduğunu söyledi.

Şu anda Guantanamo Körfezi’ndeki tutuklu bulundurma operasyonlarını destekleyen yaklaşık 300 servis üyesi var ve sayılar, önder federal kurum olan İç Güvenlik Bakanlığı’nın ihtiyaçlarına nazaran değişkenlik gösterebilir.

GAZZE PLANININ YARATTIĞI ŞAŞKINLIK

Trump son olarak, ABD’nin Gazze Şeridi’nin denetimini ele alacağını ve Filistinlileri öbür ülkelere “kalıcı olarak yerleştirdikten” sonra bölgeyi tekrar inşa edeceğini açıklamasıyla manşetlere taşındı.

Truth Social hesabında, “Gazze Şeridi, savaşın sonunda İsrail tarafından Amerika Birleşik Devletleri’ne devredilecekti. Chuck Schumer üzere beşerler ve Filistinliler, bölgede yeni ve çağdaş konutlara sahip, çok daha inançlı ve hoş topluluklara çoktan yerleşmiş olacaklardı” diyen Trump, ABD Senatosu’nun Demokrat Partili Azınlık Lideri Schumer’e gönderme yaptı.

ABD başkanının Gazze planı Avrupa ülkelerinin yanı sıra Türkiye ve Mısır üzere bölge ülkeleri tarafından da kınamayla karşılandı.

PANAMA VE GRÖNLAND TEHDİTLERİNİ ARTIRDI

Bu ortada Trump, seçim kampanyasında ve seçildikten sonra vazifeye gelmesinden evvelki orta devirde Panama Kanalı ve Grönland’ı ele geçirmeye yönelik telaffuzlarını artırdı.

Danimarka’yı gerekirse askeri güç kullanarak ele geçirme tehdidinin yanı sıra, Çin’in Panama Kanalı üzerindeki tesirini azaltmadığı takdirde Panama’ya yönelik misilleme yapacaklarını söyledi.

Trump’ın dışişleri bakanı olarak görevlendirdiği Marco Rubio da Panama Devlet Başkanı Jose Raul Mulino’yla görüştü. Rubio ise global ticaret için hayati ehemmiyet taşıyan kanalın idaresi konusunda Trump idaresinin baskılarına direnmeye çalışıyor.